Elon Musk’ın kurucusu olduğu uzay taşımacılığı SpaceX, ertelemelerin ardından nihayet tarihinde ilk kez uzaya insan gönderdi. Elektronik ortamda canlı olarak yayınlanan olay, milyonlarca kişi tarafından izlendi.
Bugüne dek uzaya defalarca kez insan gönderilmiş ancak tüm seferler; NASA, ESA, Roscosmos veya JAXA gibi devletlere bağlı resmi uzay ajansları tarafından gerçekleştirilmişti. Elon Musk’ın kurduğu özel uzay şirketi SpaceX ise ilk sivil uçuş gerçekleştiren kurum oldu.
SpaceX’in yeniden kullanılabilir Falcon 9 roketleri, toplamda 3 adet Falcon 9’un yan yana getirilmesiyle oluşan Falcon Heavy roketi; 100 yolcu kapasitesine sahip olacağı söylenen Starship uzay gemisi dışında bir önemli projesi daha var: Crew Dragon. Yakın Dünya yörüngesine insan kontrolünden bağımsız olarak yük taşıyan Falcon 9 roketi, şimdi kıyafetinden kabinine özel olarak tasarlanan Crew Dragon görevi için fırlatma rampasında yerini aldı.
SpaceX’in NASA astronotları Bob Behnken ve Doug Hurley’yi Crew Dragon kapsülüyle Uluslararası Uzay İstasyonu’na taşıyacağı tarihi görevin normal şartlar altında 27 Mayıs Çarşamba günü gerçekleştirilmesi planlanıyordu. Elverişsiz hava koşulları nedeniyle cumartesi gününe ertelenen görev, dün akşam başarıyla gerçekleştirildi ve SpaceX Crew Dragon kapsülü yörüngeye giriş yaptı.
Crew Dragon kapsülünü dakikalar içerisinde atmosferden çıkaran Falcon 9 roketi, kapsülden ayrılarak Atlas Okyanusu üzerinde yüzen SpaceX istasyonuna grevi dönmeyi başardı. SpaceX, resmi Twitter hesabından yaptığı açıklamada astronotların yerine yerleştiğini ve Dragon uzay aracının kapağının kapatıldığını söyledi.
Uluslararası Uzay İstasyonu’nda (ISS) görev yapan Rus kozmonot Ivan Vagner, iki NASA astronotunu taşıyan SpaceX Crew Dragon uzay kapsülünü farklı bir açıdan fotoğraflamayı başardı.
Rus kozmonot, tarihi göreve ait iki farklı fotoğraf paylaştı:
Yukarıda yer alan görüntüde, Dünya’nın üst atmosferinden çıkan SpaceX Crew Dragon uzay aracını görüyorsunuz. Kendi çektiği bu görüntüyü Twitter hesabından paylaşan Roscosmos kozmonotu Ivan Vagner, aynı zamanda NASA astronotları Bob Behnken ve Doug Hurley’yi tebrik etmeyi de unutmadı.
Vagner, tarihi Demo-2 misyonuna dair başka bir fotoğrafı daha Twitter hesabından paylaştı.
Hemen yukarıda yer alan bu görüntü ise fırlatma işlemi başlamadan hemen öncesini gösteriyor.
Fırlatmanın 2 dakika öncesine ait olan bu fotoğraf da yine Rus kozmonot Ivan Vagner tarafından Uluslararası Uzay İstasyonu’ndan çekildi.
Dragon kapsülü Uluslararası Uzay İstasyonu'na kenetlendi
SpaceX'in Amerikalı astronotlar Doug Hurley ve Bob Behnken'i taşıyan Dragon kapsülü, Uluslararası Uzay İstasyonu'na kenetlendi.
Astronotlor Robert Behnken (solda) ve Douglas Hurley....
Dragon'un, UUİ'ye, astronotların yardımına ihtiyaç duymadan otomatik olarak kenetlendiği belirtildi.
Kenetlenmenin, Çin-Moğolistan sınırından 422 kilometre yükseklikte gerçekleştiği kaydedildi.
Hurley ve Behnken'in bu aşamada UUİ'deki Rus ve Amerikalı mürettebatla bir araya gelmeden önce kaçak ve basınç kontrolleri için beklemeleri gerekiyor.
SpaceX'in Dragon kapsülü ABD Havacılık ve Uzay Ajansı'nın (NASA) Florida'daki Kennedy Uzay Merkezi'nden dün başarıyla yörüngeye gönderilmişti.
Fırlatış, NASA ve SpaceX'in sosyal medya hesapları başta olmak üzere birçok Amerikan televizyon kanalı tarafından canlı yayınlanmıştı.
SpaceX, Neden Uzaya İnsan Gönderdi?
Antik medeniyetlerden bu yana insanlık için en büyük gizem olan uzayı keşfetmek adına tarihi bir günü geride bıraktık. SpaceX’in ve dolaylı olarak NASA ile ABD’nin başarısı, her ne kadar politik ve diplomatik olsa da insanlığın “keşif” hanesine yazıldı. SpaceX'in yıllardır üzerinde çalışmalar yürüttüğü Crew Dragongörevi ile iki astronot uzaya gönderildi.
Bugüne kadar NASA, Roscosmos ve ESA gibi devlet destekli resmi kurumların yatırımlarıyla insanlar uzaya gönderilebilmişti. Ancak Elon Musk’ın çılgın fikirleriyle vizyonunu belirlediği SpaceX, uzaya insanları gönderen ilk özel şirket oldu. Şirket Amerikalı, astronotlar Amerikalı, zaten her şey de İngilizce demeyin… Size anlatacaklarımız var.
1. Önce makineler, sonra insanlar:
4 Ekim 1957. Rus yapımı Sputnik-1, Dünyamızın ilk yapay uydusu olarak başarılı bir şekilde uzaya gönderildi. Yaklaşık 4 ay sonra 31 Ocak 1958’de ABD, yarışta ben de varım diyerek Explorer-1 isimli uydusunu uzaya gönderdi. Soğuk Savaş, Rusya ve ABD arasında uzay savaşına dönüştü.
12 Nisan 1961. Rus kozmonot Yuri Gagarin, Vostok isimli araçla Dünya çevresinde 1 tur atarak uzaya gönderilen ilk insan oldu. Daha üzerinden 1 ay bile geçmemişti ki 5 Mayıs 1961’de ABD, astronot Alan Sheppard’ı uzaya gönderdi.
Uzayı ben fethedeceğim yarışı
Başarılar insanlığın hanesine yazılmış gibi anlatılsa da aslında bütün bu yaşananlar, büyük devletlerin “Hayır uzayı ben fethedeceğim” yarışıydı. Para devletlerin elindeydi, devletler bilimi satın aldı ve aralarındaki rekabet için kullandı. İşe iyi tarafından bakarsak, uzaya insanları göndermek herkesi sevindirmişti.
60’lı yıllarda başarılı ve başarısız onlarca görev yapıldı. Mesela Rus kozmonot Valentina Tereşkova, 16 Haziran 1963’te uzaya gönderilen ilk kadın olmuştu. Artık bu işin cinsiyeti de kalmadı. Binlerce insan nihai bir hedef için çalıştı: Dünya’nın tek doğal uydusu Ay’a ulaşmak.
NASA ve ABD bu konuda daha başarılı adımlar atarak Apollo görevleriyle tarih yazdı. 21 Aralık 1968’de gerçekleştirilen Apollo 8 göreviyle Ay yörüngesine ilk kez insan gönderildi. Neredeyse 1 yıl sonra 20 Temmuz 1969’da NASA, Neil Armstrong’un komuta ettiği Apollo 11 göreviyle bu kez Ay yüzeyine başarılı bir iniş yaptı. İşte “Benim için küçük, insanlık için büyük bir adım” sözleri falan, bilirsiniz. Detaya girmiyoruz.
Yarım asırdır Ay’a insan gönderilemiyor, ancak makineler aydınlık ve karanlık tüm yüzünde cirit atıyor. Hatta 1970’li yıllarda gönderilen Viking 1 ve 2 araçları ile insanlık, teorik olarak Mars’a da ulaşmayı başardı. O günlerden bu yana Dünya’ya en yakın gezegen olan Mars’ın yüzeyine defalarca kez araç gönderildi.
1998 yılında ise yeryüzüne 400 kilometre uzaklıkta içerisinde uzun süreler boyunca insanların yaşamasına, çalışmasına izin verecek Uluslararası Uzay İstasyonu gönderildi. O günden bu yana geliştirilmeye devam eden araçta düzenli olarak değişim yapan Amerikan, Rus, Fransız ve Japon astronotlar bulunuyor.
Uzay yarışı mı? Hiç bitmedi ki… Zamanında nasıl uzaya ilk insanı gönderme amacı varsa, şimdi de Mars’a insan gönderme amacı var. Her şey geçmişte olduğu kadar politik. ABD, 2011’den bu yana astronotlarını Rusya sayesinde uzay istasyonuna gönderebiliyor. Devreye sonradan giren Çin, tüm ülkelere resti çekerek kendi uzay istasyonunu inşa ediyor.
Her ne kadar ülkelerin isimlerini ansak da üzerine mutabık olmamız gereken önemli bir konu daha var: Artık para ve teknoloji sadece devletlerin değil, büyük ölçüde özel şirketlerin elinde. O şirketlerden birisi de SpaceX. İşte başarılı olan Crew Dragon görevi de tüm bun anlattıklarımız gibi tarihe geçti. Kısa uzay tarihi dersimizden sonra, şimdi gelin şu Crew Dragon meselesine yakından bakalım.
2. Tarihte ilk kez ticari bir havacılık şirketi uzaya insan gönderdi:
SpaceX, 2000’li yılların başında çiçeği burnunda multi milyoner Elon Musk tarafından kurulmuştu. Şirketin amacı yeniden kullanılabilir roketler üreterek uzay taşımacılığı yapmaktı. Bunu 2010’lu yılların sonuna doğru başardılar. Şirketin kendi fabrikalarında ürettiği Falcon 9 roketleri, çeşitli ülkelerin ve şirketlerin uydularını Dünya yörüngesine taşıdı.
Elon Musk’ın asıl amacı, karşılığında ciddi ücretler aldığı uzay kargoculuğu modeliyle SpaceX’i daha da büyütmek ve yeni projelere yatırım yapmaktı. Bu vizyonla, 2014’te NASA ile anlaşıp Crew Dragon adı verilen, mürettebat taşıyan özel kapsüller geliştirilmeye başlandı. Bu sırada ABD, eski ve pahalı olması nedeniyle kendi topraklarından uzaya insan göndermeyi bırakmıştı.
Tüm ABD’li astronotlar; tıpkı Fransız veya Japon astronotlar gibi Rusya’daki uzay üstlerinden istasyona gönderildi. ABD, az evvel yukarıda da anlattığımız uzay yarışında Rusya’nın eline bakar oldu. Ta ki 30 Mayıs 2020’de SpaceX; iki NASA astronotunu uzaya gönderene kadar. Böylece tarihte ilk kez, ticari kaygıları olan bir şirket, uzaya kanlı canlı insan göndermiş oldu.
3. Aslında hiç bitmeyen Soğuk (Uzay) Savaş(ı) için yeni dönem:
ABD’nin bir devlet kurumu olan NASA, 2011’den bu yana uzaya gönderdiği her bir astronotun koltuğu için Rusya’ya 86 milyon dolar para ödüyor. Buna karşılık olarak içinde 7 yolcuya kadar insan taşıyabilecek bir Falcon 9 roketinin maliyeti sadece 90 milyon dolar. Yani ABD SpaceX ile çalışırsa kendi topraklarından “ulusal bir başarı göstererek” uzaya insan gönderebilecek, Ayrıca 1 astronot koltuğu fiyatına 7 astronota kadar mürettebat taşıyacak.
Tüm bunlar, ABD’nin Rusya ve Çin dahil diğer süper güçler karşısında elinde tuttuğu önemli bir koz. Aslında hiç bitmeyen, bilimsel çalışmaların bir sonucu olarak devam eden teknoloji ve uzay savaşlarında yeni bir döneme girdik.
4. Sadece devletler rakip değildir. SpaceX’in de ABD içinden bir rakibi vardı: Boeing
Hepimiz Boeing’i 747 gibi devasa yolcu uçaklarıyla biliyoruz. Ancak şirketin uzay çalışmaları da bulunuyor. Uzaya kendi imkanlarıyla insan göndermenin maliyetli olacağını gören NASA 2014 yılında hem SpaceX hem de Boeing ile anlaşma yapmıştı. NASA, uzaya insan gönderecek bir araç için Boeing’e 4,2 milyar dolar; SpaceX’e ise 2,6 milyar dolar para verdi. Çünkü Boeing sıfırdan bir araç geliştirecek, SpaceX ise uzaya cansız yük taşıdığı Dragon kapsülünü insan taşımaya özel hale getirecekti.
Boeing’in sıfırdan geliştirdiği ve Starliner adını verdiği araç projesi büyük ölçüde başarısız oldu. SpaceX ise ihalenin kazan tarafı olmayı başardı. ABD’nin kapital rekabet modeli uzay çağında da işe yaradı. SpaceX, anlaşmadan 6 yıl sonraCrew Dragon ile NASA astronotlarını uzaya gönderdi.
5. Uzaya gönderilen astronotların biri 49, diğeri 53 yaşında. Her ikisi de savaş pilotu ve daha önce uzayda birlikte zaman geçirdiler:
Bob Behnken ve Doug Hurley, ABD Hava Kuvvetleri’nde görevli iki eski pilot. Birbirlerinden habersiz olarak zamanında NASA’ya astronot olmak için başvuran bu ikili, uzay ortamında iyi arkadaş oldu. 49 yaşındaki Behnken 708 saatten fazla uzayda kaldı, 37 saat uzay yürüyüşü yaptı. 53 yaşındaki Douglas Hurley ise toplamda 683 saatini uzayda geçirdi. Tüm bu tecrübeler, iki deneyimli astronotu kariyerlerinin zirvesine çıkacakları Crew Dragon görevinde yeniden bir araya getirdi.
6. Crew Dragon kapsülü nasıl görünüyor ve hangi teknolojilere sahip?
Çap: 3,7 metre
Yükseklik: 6,1 metre
Boş ağırlık: 4.200 kilogram
Dragon kapsülü, aslında içinde uyduları ve uzay istasyonuna gitmesi gereken yükleri taşımak için tasarlandı. Ancak SpaceX’in 2014 yılında NASA ile anlaşmasıyla birlikte; kapsülün içi insan taşımaya elverişli şekilde yeniden dizayn edildi. Bu yeni tasarıma da Crew dragon adı verildi.
Tam 70 metre uzunluğa sahip Falcon 9 roketlerinin ucuna yerleştirilen Crew Dragon kapsülü, atmosfer dışına çıkıldığında dev roketten ayrılıyor. Bu aşamadan sonra içerisindeki astronotlar, tamamen dokunmatik ekranlarla döşenmiş bir paneli karşısında oturuyorlar. Dragon kapsülünün üzerinde kendisine ait küçük ateşleyiciler, aracın hesaplanan şekilde yörüngede kalmasını sağlıyor.
7. Astronotların giydiği kıyafetler neden bu kadar önemli?
Uzay yolculuklarında aniden değişen kabin basıncı ve oksijen seviyelerinden korunmak için izole bir kıyafet giymek şart. Ancak bugüne kadar tasarlanan astronot kıyaferleri hem çok ağır hem de hakeket kabiliyetini kısıtlayan yapıya sahipti. SpaceX’in yaklaşık 4 yıldır üzerinde çalıştığı bu kıyafetler ise öncekilere göre daha ucuz, hafif ve rahat.
Kostümler hakkındaki bir diğer ilginç detaysa tasarımcısı. Batman, X-Men ve Thor filmleri için kahramanların kostümlerini tasarlayan Jose Fernandez, yeni astronot kıyafetleri için SpaceX ile birlikte çalışmasıydı.
Daha önce Batman V Superman, Fantastik Dörtlü, Avengers ve X-Men filmleri için kostüm tasarlayan Jose Fernandez, SpaceX’in yeni kıyafetlerini tasarlayan kişi. Yani aslında kurgusal bir gerçekliğe adım atılmış durumda. Elbette kıyafetlerin teknolojik özellikleri SpaceX’in mühendisleri tarafından geliştirildi: Sonuç olarak, kasklar kişinin baş ölçülerine özel olarak 3 boyutlu yazıcılarla basılabilir hale getirildi.
SpaceX’in özel kıyafetleri, astronotları nasıl koruyacak?
Bugüne kadar görmeye alıştığımız astronot kıyafetlerinden epey farklı olan yeni tulumlar, daha sade bir tasarıma sahip ancak bu sade ve hafif görünümün ardında süper kahraman kostümlerinden farksız teknolojiler yatıyor. Kasklar her astronotun baş ölçülerine uygun olarak 3 boyutlu yazıcılarla basılıyor. Elbette yüksek sıcaklık ve soğuğa, ekstrem koşullara dayanıklı oldukları da söyleniyor.
Crew Dragon kapsülü bundan sonra ne yapacak?
Crew Dragon kapsülünün amacı, yeryüzünden 400 kilometre yukarıdaki Uluslararası Uzay İstasyonu’na ulaşmak. Tıpkı insansız seferlerde olduğu gibi istasyona kenetlenecek araç, astronotların gerekli testleri yerine geçirmesi için en fazla 3 ay 20 gün boyunca istasyona bağlı bir şekilde bekleyecek.
Maksimum 110 gün boyunca istasyonda çeşitli görevler yapacak astronotlar, ileride netleşecek bir tarihte Crew Dragon kapsülüne yeniden oturacaklar ve yuvaya dönüş başlayacak. Kapsül istasyondan ayrıldıktan sonra hesaplanan şekilde dönüş yolculuğuna koyulacak. Atmosfere girdiğinde paraşütler açılacak, Atlas Okyanusu’na iniş gerçekleştirecek.
SpaceX’in planlarına göre Dragon kapsülü ISS'ye kilitlendikten sonra astronotlar, kapsülün yeterliliği için birkaç test yapacaklar.
Ardından Dragon kapsülü dünyaya dönüş için istasyondan ayrılacak ve uzay boşluğundan hesaplanan şekilde yeryüzüne doğru süzülecek.
Bu sırada kapsülün üzerindeki roketler kullanılacak.
Üzerindeki paraşüt açılarak Atlas Okyanusu’na iniş yapılacak.
SpaceX’in Go Navigator isimli gemisi; ekibi ve Dragon kapsülünü alarak karaya götürecek.
SpaceX'in Crew Dragon uçuşu nasıl gerçekleşti:
- SpaceX'in Falcon 9 roketi, ucundaki Crew Dragon kapsülü ve içerisindeki iki astronotu başarılı bir şekilde uzaya gönderdi. Dakikalar içerisinde atmosferden çıkan roket, kapsülden ayrılarak Atlas Okyanusu üzerinde yüzen SpaceX istasyonuna geri dönmeyi başardu.
- SpaceX, resmi Twitter hesabından yapığı açıklamada astronotların yerine yerleştiğini ve Dragon uzay aracının kapağının kapatıldığını söyledi.
- 70 metrelik Falcon 9 roketi kapsülü uzaya fırlattıktan sonra şekilde geri döndü:
- Aracı taşıyan Falcon 9 roketi, SpaceX'in gemisine güvenli şekilde indi.Roket herhangi bir sorunla karşılaşmadı. SpaceX, Falcon serisi roketleri yeniden kullanılabilir olmaları için üretiyor.
- Crew Dragon kapsülü, uzayda Falcon 9'dan şekilde ayrıldı:
- Crew Dragon, kendisini yörüngeye ve uzaya kadar taşıyan itici roketlerini tamamen geride bıraktı ve Uluslararası Uzay İstasyonu (ISS)'e olan yolculuğuna devam ediyor.
SpaceX, uzaya insan gönderen ilk özel şirket oldu
Yuri Gagarin’in uzaya çıkan ilk insan olduğu tarihten bu yana uzaya giden herkes, devletler tarafından gönderildi. SpaceX'inse bugüne kadar geliştirdiği teknolojiler; uyduları ve Uluslararası Uzay İstasyonu (ISS) için gereken cansız yükleri taşımak üzereydi. Şimdiye kadar hep cansız yüklerin yer aldığı Falcon 9’un tepe noktasında ilk kez içinde 2 astronotun bulunduğu Dragon kapsülü bulunuyor.
NASA astronotları Douglas Hurley ve Bob Behnken, hazırlıkları tamamlamak için son 1 haftadır Kennedy Uzay Merkezi’ndeler. SpaceX’in geliştirdiği Dragon kapsülü içinde yine SpaceX’in geliştirdiği özel kıyafetleri ilk kez giyecek iki astronot, tarihte bir özel şirket tarafından uzaya gönderilen ilk insanlar oldular.
SpaceX Crew Dragon Demo-2 görevinin satır başları:
- Dragon kapsülünün yolcu kapasitesi 7 olsa da Demo-2 görevi; 2 astronot ile gerçek zamanlı bir test şeklinde yapılacak.
- Üzerinde küçük roketler bulunan Dragon kapsülü, uzaya Falcon 9 roketinden ayrılarak kendisini ISS'ye yönlendirecek.
- ISS'ye ulaşan Dragon kapsülü, otonom olarak istasyona kilitlenecek, astronotlar testler yapmaya başlayacak.
- Dragon kapsülünün içinde astronotlar kontrolleri düğmelerle değil, tamamen dokunmatik ekranlarla gerçekleştirecekler.
- Astronot Douglas Hurley daha önce 28 gün 11 saat, astronot Bob Behnken 29 gün 12 saat uzayda görev yaptı. Yani her iki isim de yeteri kadar tecrübeye sahip.
Astronotların bulunduğu Dragon kapsülünü uzaya fırlatacak olan Falcon 9 roketi, tamamen otonom sistemlere sahip. Kendi kendine Atlas Okyanusu üzerindeki yüzen SpaceX istasyonuna döndü. - NASA 2011’den bu yana mecburen Rusya’nın geliştirdiği Soyuz roketlerini kullanıyor. Crew Dragon’un bir diğer amacı NASA’yı Rusya’ya milyonlarca dolar ödeme yapmaktan kurtarmak.
Son 9 yıldır ABD sınırları içerisinden uzaya insan gönderilemiyor. Crew Dragon, bu anlamda uzun süre sonra ABD'ye kaybettiği uzay prestijini kazandırmayı hedefliyor.
Yorumlar