İnsan yüzü, birey olarak insanların diğerlerinden farklığının en görünür özelliklerini taşır. Birbirine benzeyen iki yüz görmek hiç de sanıldığı kadar kolay değildir... Ama ya varsa!
Doppelganger fenomoni
Dünyada yüzleri birbirine benzeyen çok sayıda ikiz insan var. Ve özellikle de aynı yumurta ikizleri birbirlerine bir elmanın iki yarısı kadar benzeyebilirler. Tek yumurta ikizleri neredeyse aynı yüz özelliklerini ve aynı DNA dizisini paylaşır. Öte yandan az sayıda ikiz olmadığı halde birbirine ikiz gibi benzeyen insanlar var... İşte o olasılığın gerçekleşmesi hali Doppelganger fenomoni olarak adlandırılıyor... . "Siz bana ne kadar çok benziyorsunuz" diyeceğiniz insanlara denk gelme ihtimaliniz "Doppelganger fenomeni" olarak adlandırılıyor.
Doppelganger ne demektir? Türkçesi nedir?
Doppelganger'ın terim olarak karşılığı "tıpkısının aynısı / insanın tıpatıp aynısı"dır.
Almanca çift anlamına gelen doppel ve giden /gezen anlamında gelen gänger sözcüklerinden oluşmuş bir birleşik sözcük olan Doppelganger Türkçe'ye "çift-giden" veya "çift-gezer" olarak tercüme edilebilir.
Doppelganger bilimsel terim olarak "bir kişinin onunla akraba olmayan ama ikiz derecesinde benzeri veya fiziksel olarak tıpatıp aynısı" anlamına geliyor.
Alman Mitolojisi'nde bir insanın tıpatıp aynısı olan hayaletimsi yaratıklar da Doppelganger olarak adlandırılır. Terim bu şekilde genişletildiğinde Doppelganger tanımı "yaşayan bir insana tıpatıp benzeyen bir ruh veya bir başkasına tıpatıp benzeyen ancak o kişiyle akraba olmayan biri" olarak izah edilebilir...
Kültürel köken olarak bakıldığında doppelganger kavramı, Alman mitolojisi ve folklorunda daha fazla görülse de dünya üzerindeki pel çok kültürde benzer yaratıklar olarak yer almaktadır. Örneğin Anadollu kültüründe "İnsanın Arabı" kavramı vardır. İç Anadolu köylerinde yakın zamana kadar yaşayan inanca göre her insanın kendisine benzeyen "Arabı" denilen bir yaratık vardır. Arabı tembelse o insan da tembeldir. Arabı çalışkansa o insan da çalışkandır. Arapbı tembel tembek yatan insanlar fakir olurlar...
Antik çağlardan beri pek çok kültürde insanlar ikiz veya ikinci benliklerin varlığına inanmışlardır.
Doppelgänger, Avrupa mitolojisinde, hayaletten farklı bir kavram olarak, canlı insanın kendisine tıpatıp benzeyen görüntüsüdür. Ancak bu ikiz onun karanlık yansıması kabul edilir.
Karanlık yansıma olarak Doppelganger
Alman mitolojisine göre doppelganger kavramı yalnızca fiziksel benzerlikle sınırlı değildir; aynı zamanda daha derin ve mistik boyut içerir. Bir insanın kopyası veya hayaleti olarak tasvir edilen doppelganger; genellikle kişinin kötücül benzeri veya ölüm habercisi olarak kabul edilir.
Bir kişinin doppelganger'ı genellikle onun kötü talihinin veya yaklaşan bir trajedinin habercisi olarak kabul edilir. bazı kültürlerde, bir kişinin doppelganger'ını görmek, o kişinin ölümünün yaklaştığına dair bir işaret olarak algılanır.
Dünya Edebiyatı eserlerinde ve sinemanın kurgusal karakterlerinde doppelganger kötü şansı temsil eden paranormal bir fenomen olarak öne çıkmaktadır. Birçok anlatıya, şiirlere, romanlarda ve filmlerede "kötü ikiz" anlamına gelecek şekilde yer almıştır.
Ünlü Alman Şair Johann Wolfgang Von Goethe'nin "Faust" eserindeki Mephistopheles de Faust'un doppelganger'ı olarak tasvir edilmiştir ki doppelganger kavramının edebiyat alemindeki en önemli temsilcidir...
Yukarıda da belirttiğimiz gibi birçok hikaye, film ve roman, doppelganger'ın gizemli ve tehditkar doğasını vurgular.
Korku Edebiyatının öncülerinden Edgar Allan Poe'nun "william wilson" adlı kısa öyküsü de, bir insanın kendi Doppelganger'ıyla karşılaşmasını ve kötü sonuçlarını anlatır.
Popüler kültürde doppelganger ve doppelganger etkisi
Günümüzde doppelganger kavramı popüler olarak, görsel ikizleri tarif etmek için kullanılmakta ve zaman zaman "yabancı ikizler" (twin stranger) şeklinde kullanılmaktadır... Sosyal medya aracılığı ile pek çok insan on binlerce kilometre mesafeden birbirine resmini ulaştırabilmekte ve benzerlikler yakalayabilmektedirler. Hatta Yapay Zekalı fotoğraf programlarrının algoritmaları bu benzerlikleri yakalayabilmektedir. Ancak ne yazık ki doppelganger kavramı "yüzde yüze yakın" benzerlik gerektirirken çok daha düşük benzerlikler bile artık "doppelganger" olarak nitelendirilmeye başlanmıştır... Ki İnternet ağlarının dünya çapında genişlemesi ve coğrafyanın her yerindeki insanların resimlerini paylaşma olanağı, internette aile bağı olmayan sanal ikizler yani benzeyen insanları tespit edebilme imkanlarını da artırdı.
mistikalem'in derlediği bilgilere göre popüler doppelgänger vakalarının birçoğunda, kişilerin birbirine benzediğinin fark edilmesi sonrası, bu kişilerin özellikle birbirlerine (veya biri, diğerine) daha çok benzeyecek şekilde giyinmesi, saçlarını kestirmesi, makyaj yapması, sakal ve bıyık gibi belirleyici özelliklerini değiştirmesi durumu görülür. Bu da algıda seçicilik sayesinde onların birbirine daha fazla benzediğine inanılmasına neden olur...
Doppelganger fenomeninin psikolojik boyutu
Doppelganger fenomenine, psikolojik açıdan bakıldığında ilginç yorumlarla karşılaşılıyor: Jung ekolüne göre, doppelganger, kişinin kendi içsel çatışmalarını veya yansıtılmış korkularını temsil ediyor. Rüyalar veya halüsinasyonlar yoluyla deneyimlenen doppelganger halleri, insanların bilinçaltındaki derin duygusal veya zihinsel süreçlerin bir yansıması olarak yorumlanıyor.
PEKİ SİZE İKİZİNİZ KADAR BENZEYEN BİRİNİN OLMA İHTİMALİ NEDİR?
Peki siz; hiç, "bana benzeyen insanlar var mı" diye merak ettiniz mi? Bir gün sokakta yürürken, size çok benzeyen birinin yanınızdan geçme olasılığını düşündünüz mü?
Size birebir benzeyen bir insan olma ihtimalinin ne kadar olduğunu hiç düşündünüz mü? Eğer size benzeyen biri varsa, onun işlediği suçlar ve yaptığı hatalardan dolayı sizin sorumlu tutulma ihtimaliniz de var demektir..
Öncelikle içiniz rahat olsun, bilimsel araştırmalara göre size benzeyen biri olma olasılığı tahmin ettiğinizden çok daha düşük... Olasılık hesaplarına göre dünya üzerinde tıpatıp size benzer birinin bulunma ihtimali TRİLYONDA BİR.
İşte bu olasılık dahilinde size ürkütücü derecede benzer görünen biriyle karşılaşsanız bile, büyük olasılıkla aranızda çok sayıda fiziki farkı olacaktır. Ama eğer az olasılığa rağmen bir benzeriniz varsa korkmanız gerekebilir. Çünkü bilimsel araştırmalara göre o kişi yani Doppelgänger'ınız sadece size benzemiyor, aynı zamanda sizin gibi davranıyordur.
Doppelganger etkisi: Benzer yüzlü insanların karakterleri de benzer olabilir
2022 Ağustos ayında Cell Reports (Hücre Raporları) bilim dergisinde ilginç bir makale yayınlandı: Yüz tanıma algoritmaları tarafından tanımlanan benzer insanlar genetik benzerlikler gösteriyor (Look-alike humans identified by facial recognition algorithms show genetic similarities)
Bu makaledeki araştırmanın sonucu şu şekilde özetlenebilir: Genetik olarak ilgisiz benzerlerin fotoğraflarından oluşan bir koleksiyon ve DNA analizi, güçlü yüz benzerliğinin ortak genetik varyantlarla ilişkili olduğunu ortaya çıkardı.
Sanal ikiz (virtual twins) Araştırması olarak özetlenebilecek makale içeriğinde "Yüzleri birbirine benzeyen insanlar ortak genetik dizileri paylaşır. Araştırma, 1999'dan o güne kadar dünya çapında birbirine benzeyen insanları bularak, fotoğraflarını çeken Kanadalı sanatçı François Brunelle'nin fotoğraf çalışmalarından yararlanarak yapılmıştı. Birbirine benzeyen otuz iki insan kendi ana dillerinde (İngilizce, İspanyolca ve Fransızca) kapsamlı bir biyometrik ve yaşam tarzı anketine sokulmuştu. Aynı zamada bu insanların tükürüklerinden elde edilen DNA'ları da birbirileri ile karşılaştırılmıştı. Sonuçta "DNA metilasyonu ve mikrobiyom profilleri insan benzerliğine mütevazı de olsa bir katkıda bulunur ve yüz özelliklerinin ötesinde fiziksel ve davranışsal özelliklerini de etkiler" bilgisine yer veriliyordu.. Aslına bu sonuç pek de süpriz sayılmamalı. Çünkü ezoterik bilgiler anatomik araştırmalar bunu destekleyecek bilgiler içermekteydi. İnsanların yüz ve organlarının kişilik özelliklerimiz hakkında fikir verebildiği kabul ediliyor ve özellikle adli vakalarda bu bilgilerden yararlanıyordu. Erzurumlu İbrahim Hakkı'nın Marifetname eserinde bu konuda hayli detaylı pek çok bilgi yer alıyordu.
mistikalem.com
Yorumlar