Eğer yüz sinirleri çalışmıyorsa veya dejenerasyon oluşmuşsa, yüzdeki kaslar düzgün çalışmak için gerekli sinyalleri alamaz. Bu, yüzün etkilenen kısmının, gözlerin, ağzın ve diğer alanların hareketini etkileyebilecek asimetri ile sonuçlanır.
Yüz felcinin farklı dereceleri vardır: Bazen yüzün sadece alt yarısı etkilenir, bazen yüzün bir tarafı etkilenir ve bazı durumlarda yüzün her iki tarafı da etkilenir.
Fizyoterapist Yrd. Doç. Dr. Gamze Şenbursa, yüz felcinin teşhisi ve tedavisine iyi gelen pratik egzersizler hakkında önemli bilgiler verdi.
YÜZ SİNİRLERİ NASIL ÇALIŞIR?
Yüzün her bir bölümünün kendi siniri vardır, bu nedenle sol yüz siniri zarar görürse sadece yüzün sol tarafını etkiler ve bunun tersi de geçerlidir. Her sinir beyinden başlar ve kulağın önünden geçerek, beş ayrı dalla yüze yayılır. Bu dallar yüz ifadesi için kullanılan kasların inervasyonunu sağlar. Gözyaşı, tükürük üretimi ve tat duyusu da fasiyal sinir tarafından kontrol edilir.
YÜZ FELCİNİN NEDEN OLUR?
Yüz felcinin en yaygın nedeni Bell’s felci olmasına rağmen, aslında birçok farklı nedeni vardır ve tedavi, nedene bağlı olarak büyük ölçüde değişir. Yüz felcinin ana nedenlerinden bazıları şöyle:
- Bell’s felci ve Ramsay Hunt sendromu gibi viral enfeksiyonlar.
- Cerrahi nedenler: Örneğin akustik nöroma veya fasiyal sinir tümörünün çıkarılması sırasında veya parotis bezi üzerinde çalışırken.
- Lyme hastalığı veya orta kulak enfeksiyonunu takip eden bakteriyel nedenler.
- Nörofibromatozis 2 veya Guillain-Barré sendromu gibi nörolojik durumlar.
- Beyin, kafatası veya yüzdeki kırıklar gibi travmatik yaralanmalar.
- Doğum travması
- Rahimdeki fasiyal sinirin veya kasın anormal gelişimi gibi konjenital durumlar.
- Moebius sendromu veya CHARGE sendromu gibi nadir genetik sendromlar.
- İnme: Bir inme yüz felcine neden olabilse de sorunların fasiyal sinire doğrudan zarar vermemesi nedeniyle biraz farklıdır. Bu durumda felç, beyin hasarından ve iletilerin fasiyal sinire düzgün bir şekilde aktarılmamasından kaynaklanır.
YÜZ FELCİ NASIL TEDAVİ EDİLEBİLİR?
Yüz felci olan bazı hastalar için, yüz kasları istenmeyen hareketler yapmaya başlar ve bu hareketlerin yeniden eğitim yoluyla koordine edilmesi gerekir. Birincil kasların düzgün hareket edebilmesi için “diğer kasları etki altında tutan” yüz kaslarının yeniden eğitilmesi gerekir. Bunun için farklı egzersiz teknikleri kullanılır.
Yüz felci için egzersizlerin ardındaki temel fikir, beyinden sinir-kas rutinini yavaşça yeniden yaratmaktır. İlk amaç, doğru yüz kas hareketlerini yapma yeteneğini yeniden kazanmaktır. Zamanla, bu yüz hareketleri doğal hareket ve ifadeler ile sonuçlanır.
Yüz egzersizleri hastaların yüzdeki kas gücünü ve koordinasyonunu artırmasına yardımcı olur. Bu şekilde hastalar aşağıdaki yüz hareketlerini gerçekleştirme yeteneklerini geliştirebilir:
Çene ve ağız hareketleri
- Dudak kapatma
- Göz hareketleri
- Gülümseyen
- Çatık kaşlı
- Yüz ifadeleri
- Alın buruşması
Ağız çevresi için;
- Dudaklar kapalı iken ve dudakları açarken ağız büzülür.
- Alt çene ile üst çene örtülür.
- Yanaklar içeri çekilir.
- Gözler kapalı ağız iyice açılır.
- Üst dudak alt dudağın üstüne çekilir.
- Alt dudak üst dudağın üstüne getirilir.
- Alt çene kaldırılır ve ağız açık tutulur.
- - Yanaklar şişirilir ve gözler kapanarak hava sağa ve sola yitilir.
- Islık çalınır.
- Ağız önce büyük O olacak şekilde, sonra yavaş yavaş küçük o’ya doğru küçültülür.
Burun için;
- Burun kaldırılır ve gözler kapanır
- Burun çabukça yukarı çekilir ve bırakılır
- Burun delikleri büyütülür
- Burun sağa sola oynatılır.
Göz çevresi için;
- Gözler kapanır ve açılır
- Göz kapatılır ve rahatsız olan göz ovalanır
- Kirpikler açılıp kapatılır
- Gözler sağa sola döndürülür.
Alın bölgesi için;
- Alın kaldırılır
- Alın yukarı kaldırılırken ağız açılır
- Alnın sağı ve solu gözler açıkken oynatılır
- Mümkünse alın yukarı aşağı oynatırken, kulaklarında oynatılması sağlanır.
Zihinsel olarak eyleme odaklanırken doğru hareketleri yapma yeteneğini yeniden kazanmak zaman alır. Ancak bir süre sonra bu hareketler nihayetinde otomatik, doğal hareketler ve ifadeler haline gelebilir. Yavaş bir süreç olsa da egzersizler çok faydalıdır.
