Uzun Gama Işını Patlaması Yeni Kozmik Olay İşareti mi?
Gama ışını patlamaları arasında bir rekor kıran ve yedi saatten uzun süren GRB 250702B, benzersiz kökeni ve ev sahibi galaksisinin şaşırtıcı özellikleriyle gökbilimcilerin karşısına çıktı. Keşif, evrendeki en şiddetli olaylara dair anlayışımızı zorluyor. Evrenin en şiddetli patlamalarına dair anlayışımızı sorgulatacak bu olay, sıradan bir süpernovadan çok daha egzotik bir kökene işaret ediyor. Bulgular, orta kütleli kara delikler gibi gizemli nesnelerin varlığına dair kanıt sağlayabilir.
Rekor Kıran Gama Işını Patlamasının Ardındaki Gizem
Gama ışını patlamaları (GRB'ler), Büyük Patlama'dan sonra evrendeki en enerjik patlamalar olarak bilinir ve genellikle saniyeler veya dakikalar içinde söner. Ancak 2 Temmuz 2025'te tespit edilen GRB 250702B, yedi saati aşan süresiyle şimdiye kadar gözlemlenen en uzun GRB oldu. Bu olağanüstü süre, patlamanın alışılmadık bir kökene sahip olabileceğinin ilk işaretiydi. NASA'nın Fermi Uzay Teleskobu tarafından ilk tespitin ardından, dünyanın dört bir yanındaki gözlemevleri bu gizemli olayı farklı dalga boylarında incelemek için seferber oldu.
Bilinmeyene Açılan Pencere: Kozmik Bir ilk Olabilir
Patlamanın kökenine dair ilk önemli ipucu, kaynağın kendi galaksimizin dışında olduğunun anlaşılmasıyla geldi. Ancak asıl sürpriz, ABD Ulusal Bilim Vakfı'na (NSF) ait Victor M. Blanco Teleskobu ve Uluslararası Gemini Gözlemevi gibi dünyanın önde gelen teleskoplarıyla yapılan takip gözlemlerinde yaşandı. Araştırmacılar, patlamanın ardında kalan soluk ışığı (art ışıma) gözlemlediklerinde, GRB 250702B'nin görünür ışıkta neredeyse tamamen görünmez olduğunu fark ettiler. Bunun başlıca nedeni, yalnızca kendi galaksimizdeki toz değil, aynı zamanda patlamaya ev sahipliği yapan galaksinin içindeki muazzam miktarda tozdu. Galaksiden gelen soluk sinyali, bu yoğun toz bulutunun altından ancak saatler süren gözlemlerle çıkarılabilmişti.
Gama Patlamasının Kökenine Dair Üç Olası Senaryo
Elde edilen kapsamlı veriler, bu rekor patlamanın, bilinen hiçbir GRB kategorisine tam olarak uymadığını ortaya koydu. Bilim insanları, gözlemleri teorik modellerle karşılaştırarak şu üç çarpıcı senaryoyu öne sürüyor:
- Hidrojeninden arınmış, neredeyse saf helyumdan oluşan bir yıldızın içine düşen bir kara delik.
- Bir yıldız veya gezegen gibi bir cismin, bir kara delik veya nötron yıldızına yaklaşarak parçalanması (mikro-gelgit bozulması olayı).
- Bir yıldızın, şimdiye kadar çok az gözlemlenebilen ve kütlesi Güneş'imizin yüz ila yüz bin katı olan orta kütleli bir kara delik tarafından yutulması.
Eğer son senaryo doğrulanırsa, bu, tarihte ilk kez bir orta kütleli kara deliğin bir yıldızı yutarken oluşturduğu relativistik jetin doğrudan gözlemi anlamına gelecek.
Yorumlar