Kobe Üniversitesi araştırmacıları, kabakgillerin topraktaki kirleticileri meyvelerine nasıl taşıdığını çözdü. Plant Physiology and Biochemistry dergisinde yayımlanan makaleye göre bu keşif, hem gıda güvenliği hem de kirli toprakların biyolojik yöntemlerle temizlenmesi için yeni bir umut doğuruyor.
Kabak, balkabağı, salatalık ve kavun gibi kabakgil ailesine ait bitkiler, topraktaki bazı kirleticileri diğer bitkilere kıyasla daha fazla emme eğiliminde. Japonya’daki Kobe Üniversitesi’nden Prof. Hideyuki Inui liderliğindeki araştırma ekibi, bu olayın biyolojik nedenini ortaya koydu. Bulgular, kirleticilerin bitkinin öz suyunda taşınmasını sağlayan özel bir proteinin rol oynadığını gösteriyor.
Inui, “Bu kirleticiler kolayca parçalanmıyor ve insan sağlığı için risk oluşturabiliyor. İlginç olan, bu özelliğin sadece kabakgillerde görülmesi. Nedenini anlamaya çalıştık,” diyor.
Suçlu: Küçük Bir Protein
Araştırma ekibi, Plant Physiology and Biochemistry dergisinde yayımlanan çalışmalarında, kirletici taşıyan proteinlerin yapısındaki küçük bir amino asit farkının belirleyici olduğunu açıkladı. Bu fark, proteinin hücre içinde kalıp kalmayacağını ya da bitkinin öz suyuna salınıp salınmayacağını belirliyor.
Bu mekanizmayı test etmek için, araştırmacılar “yüksek kirletici birikimi” gösteren protein varyantını tütün bitkisine aktardı. Sonuçta, tütün bitkileri de aynı şekilde proteini öz suyuna taşıdı. Inui, “Yalnızca salgılanan proteinler bitki içinde yukarıya, meyve kısımlarına taşınabiliyor. Bu da kirlenmeye yatkın türleri açıklıyor,” diye belirtiyor.
Kabakgiller Hem Gıda Güvenliği Hem Toprak Temizliği İçin Umut
Bilim insanlarına göre bu keşif, iki farklı alanda büyük potansiyele sahip:
Gıda güvenliği: Proteinlerin davranışını genetik düzeyde kontrol ederek, kirleticileri meyvelerinde biriktirmeyen güvenli bitkiler üretmek mümkün olabilir.
Biyolojik arıtma: Aynı mekanizma kullanılarak, topraktaki zararlı kimyasalları emip biriktirebilen “doğal sünger” bitkiler geliştirilebilir.
Inui, “Başlangıçta bu araştırmayı kirleticileri tespit edip yok edebilen bitkiler bulmak amacıyla başlattım. Şimdi bu bilgilerle hem güvenli gıdalar hem de kirli toprakları temizleyen bitkiler yetiştirmek mümkün olabilir,” diyor.
Kaynak: Kobe University, Plant Physiology and Biochemistry (2025)
Yorumlar