NASA/ESA/CSA James Webb Uzay Teleskobu, Jüpiter’in Dünya’dakilerden yüzlerce kat daha parlak ve enerjik olan auroralarını yakın çekimle görüntüledi. Webb’in kızılötesi hassasiyeti ve Hubble’ın ultraviyole verileriyle birleştirilen araştırma, gaz devinin manyetosferine dair yeni ipuçları sunarken, beklenmedik bir gizemi de ortaya çıkardı: Webb’in gördüğü en parlak ışıklar, Hubble’ın verilerinde yok!
Jüpiter’in Auroraları Nasıl Oluşuyor?
Auroralar, yüklü parçacıkların gezegenin manyetik alanıyla etkileşime girerek atmosferdeki gazları aydınlatmasıyla oluşur. Jüpiter’de bu süreç Dünya’dan farklı:
Güneş rüzgarına ek olarak, uydu Io’nun volkanik patlamalarından saçılan parçacıklar, Jüpiter’in manyetik alanıyla hızlanarak auroraları besliyor.
H3+ trihidrojen iyonlarından gelen emisyonlar, atmosferin ısı dengesini anlamak için kritik önem taşıyor.
Webb ve Hubble’ın Çelişkili Verileri: Bilim İnsanlarını Şaşkına Çeviren Gizem
Leicester Üniversitesi’nden Jonathan Nichols liderliğindeki ekip, 25 Aralık 2023’te Webb’in NIRCam kamerasıyla çarpıcı veriler elde etti: Auroraların saniyede bir değiştiği gözlemlendi; bu, beklenenden çok daha hızlı bir dinamik.
Ancak Webb’in kızılötesinde tespit ettiği en parlak noktalar, Hubble’ın ultraviyole görüntülerinde bulunmuyor. Nichols, “Bu, düşük enerjili parçacıkların şimdiye kadar görülmemiş bir etkileşimi olabilir” diyor.
*******************************
Her biri Jüpiter'in kuzey kutbunun yakın çekim yakın kızılötesi görüntüsünü gösteren üç panel, turuncu tonlarında. Gezegen çoğunlukla karanlık. Kutup ışıklarının neden olduğu kalın, parlak yaylar ve halkalar kutupları kaplıyor. Soldan sağa, "08:15:00", "09:10:00" ve "09:55:00" olarak etiketliÜç panelin her biri aurora'yı birkaç dakika sonra gösteriyor... Her görüntünün sağ alt köşesinde belirtilen zaman damgaları, bu gözlemlerin 25 Aralık 2023'te yapıldığı zamanı (UTC) göstermektedir.
NASA/ESA/CSA James Webb Uzay Teleskobu, Güneş Sistemimizin en büyük gezegenindeki auroraların yeni ayrıntılarını yakaladı. Jüpiter'de gözlemlenen dans eden ışıklar, Dünya'da görülenlerden yüzlerce kat daha parlak.. Jüpiter'in auroralarının bu gözlemleri, 25 Aralık 2023'te Webb'in Yakın-Kızılötesi Kamerası (NIRCam) ile yakalandı (F335M filtresi). Bilim insanları, H3+ olarak bilinen trihidrojen iyonundan gelen emisyonun, daha önce düşünülenden çok daha değişken olduğunu buldular. H3+, yüksek enerjili elektronların moleküler hidrojene çarpmasıyla oluşur. Bu emisyon kızılötesinde parlak bir şekilde parladığı için, Webb'in aletleri onu gözlemlemek için iyi donanımlıdır.
Kredi: ESA/Webb, NASA, CSA, J. Nichols(Leicester Üniversitesi), M. Zamani (ESA/Webb)
*******************************
Gelecek Araştırmalar ve Juice Ekibinin yeni görevi, bu tutarsızlığı çözmek için:
NASA’nın Juno uzay aracından gelen verilerle Webb ve Hubble gözlemlerini karşılaştıracak.
Avrupa Uzay Ajansı’nın Juice misyonu, 2030’larda Jüpiter’in buzlu uydularına ulaşarak manyetik alan ve auroral etkileşimleri inceleyecek.
Kaynak: Nature Communications’da yayınlanan makale (12 Mayıs 2025) ve Webb Gözlem Programı
Webb’in Jüpiter auroralarına dair bu çığır açan gözlemi, yalnızca gezegenin dinamiklerini değil, aynı zamanda güneş sistemi fizik modellerini de yeniden düşünmemizi gerektirebilir. Gizemli ışıkların sırrı çözüldüğünde, uzay hava olaylarına dair anlayışımız kökten değişebilir.
Daha fazla bilgi için NASA ve ESA’nın resmi sosyal medya hesaplarını takip edebilirsiniz.
