Biyolojinin Tesla'sı: Darwin’den 28 yıl önce evrimi keşfeden Patrick Matthew

Patrick Matthew’un Unutulan Doğal Seçilim Teorisi

Bilim tarihinin tozlu raflarında pek zikredilmeyen bir isim olarak kalmış Patrick Matthew; 20 Ekim 1790'da  bugün Avustralya'da bir yerleşim yeri olan İskoçya yakınlarındaki Perth  doğdu ve  8 Haziran 1874'de Amerika Birleşik Devletleri'nin New Hampshire eyaletindeki Coös County'nin Errol kasabası yakınlarında öldü. İskoç toprak asilzadesi ve ziraatçı olan Patrick Matthew, doğal seçilimle evrim teorisinin erken bir tanımını geliştirmişti. 

1831'de ormancılık üzerine bir kitapta yayınlanan fikirleri, yaklaşık otuz yıl sonra yayınlanan İngiliz doğa bilimcileri Charles Darwin ve Alfred Russel Wallace tarafından geliştirilen birkaç kavramla büyük benzerlik taşıyordu

Yani Patrick Matthew, 1831 yılında, Charles Darwin’in “Türlerin Kökeni”ni yayımlamasından tam 28 yıl önce, doğal seçilim fikrini ortaya koymuştu. 

Matthew’un Doğal Seçilim Teorisi ne savunuyordu?

Matthew, türlerin çevresel koşullara uyum sağlayarak evrimleştiğini ve bu sürecin doğal seçilim yoluyla gerçekleştiğini savunuyordu. Bu görüşler, Charles Darwin'in 1859 yılında yayımladığı  Türlerin Kökeni adlı eserindeki evrim teorisiyle çarpıcı benzerlikler taşımaktadır.

Ancak Matthew'un fikirleri, dönemin bilimsel yayın ortamında yeterince dikkat çekmemiş ve bilim camiası tarafından ciddiye alınmamıştır. 

Eserinin ormancılık üzerine olması ve evrim teorisini detaylı şekilde açıklamaması, fikirlerinin yayılmasının önündeki bir engel olarak görülmektedir.

Darwin ve Matthew: Bir Teorinin İki Yüzü

Charles Darwin, 1859 yılında yayımladığı *Türlerin Kökeni* adlı eserinde, doğal seçilim yoluyla evrim teorisini ortaya koydu. Ancak, Patrick Matthew'un 1831 yılında benzer fikirleri dile getirdiği göz önüne alındığında, Darwin'in bu fikirlerden haberdar olup olmadığı tartışma konusu olmuştur. 

Darwin, önce Matthew'un eserinden haberdar olmadığını belirtmiş, ancak daha sonra Matthew'un fikirlerini kabul etmiş ve ona hakkını teslim etmiştir.

Sonuç: Unutulmuş Bir Bilim İnsanı

Patrick Matthew, doğal seçilim fikrini Darwin'den önce ortaya koymuş olmasına rağmen, bilim tarihinde hak ettiği yeri alamamıştır. Bu durum, bilimsel keşiflerin tanınmasında yayın ortamının, dönemin bilim camiasının ve kişisel bağlantıların ne denli önemli olduğunu göstermektedir.

Matthew'un hikâyesi, bilim tarihinde unutulmuş birçok ismin olduğunu ve bu kişilerin katkılarının yeniden değerlendirilmesi gerektiğini bizlere hatırlatıyor.

---

*Not: Patrick Matthew'un 1831 yılında yayımladığı On Naval Timber and Arboriculture eserine  (https://archive.org/details/onnavaltimberarb00matt?) adresinden ulaşabilirsiniz.

EVRİM TEORİSİ'NİN NİKOLA TESLA'SI

Patrick Matthew’un biyoloji dünyasında yaşadıkları, Nikola Tesla’nın mühendislik ve fizik dünyasında yaşadıklarına çok benziyor:

Her iki isim de zamanının önünde ve dönemin yayın–medya yapısı tarafından bastırılmış figürlerdir. Matthew da tıpkı Tesla gibi, “bilimsel hakkı yenmiş öncüler” arasında anılmayı hak eder.

ingiltere'nin Essex Üniversitesi Beyin Bilimi Merkezi'nden Geoff G. Cole Evolution (Evrim) dergisinin 1 Eylül 2022 tarihinde yayınlana 76. Cildinin 9. Sayısının 2218–2221 aralığındaki Sayfalarında yayınlanan "Matthew'a göre evrim. M. Sutton'ın Bilim Sahtekarlığı: Darwin'in Patrick Matthew Teorisinden İntihal Etmesi adlı eserinin Curtis Press tarafından yapılan incelemesi" (Evolution according to Matthew. Review of Science Fraud: Darwin's Plagiarism of Patrick Matthew's Theory by M. Sutton, Curtis Press) başlıklı makalede hem konu hakkındaki tartışmalara ışık tutuyor hem de iki bilim adamının tezlerini şöyle açıklıyordu: 

Darwin'in Evrim Teorisi

Hepimiz bu hikayeye aşinayız. Darwin, 1831'de geminin doğa bilimcisi olarak Beagle ile yelken açtı ve güney denizlerinin çoğunda seyahat etti. Dört yıl sonra, Ekvador'un yaklaşık 600 mil batısında, doğu Pasifik'te bulunan Galapagos adalarına çıktı ve burada çeşitli ispinozlar yakaladı. Gagalarındaki küçük farklılıkların Darwin'i büyük keşfine götürdüğü sıklıkla söylenir. Ancak Darwin, standart hikayenin aksine, o zamanlar kuşlara fazla önem vermedi. Aslında, başlangıçta bazılarının kara kuş ve çalı kuşu çeşitleri olduğunu düşündü ve elde ettiği alaycı kuşlarla daha çok ilgilendi. Darwin, büyük fikrini bir araya getirmeye 1836'da İngiltere'ye dönene kadar başlamadı.

Teorinin zarafeti basitliğindedir. Bir tür içindeki bireyler çeşitlilik gösterir. Bazıları örneğin özellikle iyi bir görme yeteneği veya koşma yeteneği veya yüzme veya yiyeceklerden besin çıkarma yeteneği ile doğar. Liste elbette sonsuzdur. Bu tür özelliklere sahip olma şansına sahip olan bireylerin hayatta kalma ve böylece bu özelliği miras alan yavrulara sahip olma olasılıkları daha yüksektir. Buna karşılık, iyi donanımlı olarak doğmayan bireyler erken bir ölümle ölecek ve etkisiz özelliklerini aktaramayacaktır. Sonunda, tür içindeki tüm yaratıklar avantajlı yeteneklere sahip olacaktır. Başka bir deyişle, doğa en iyi çeşitleri seçer.

Standart masaldaki sorun, herkesin buna inanmıyor gibi görünmesidir. Yıllar içinde, doğal seçilim sürecini keşfedenin Darwin olmadığını öne süren az sayıda insan oldu. Bu, Mike Sutton tarafından Haziran 2022'de Amerika Birleşik Devletleri'nde yayınlanan bir kitabın konusudur: Şubat ayında İngiltere'de yayınlanmasından önce çok sayıda basında yer alan bir kitap (örneğin, The Times , The Sun ve Daily Mail ). Sutton, Science Fraud: Darwin's Plagiarism of Patrick Matthew's Theory kitabında , Darwin'in fikri İskoç bahçıvan Patrick Matthew'dan çaldığını iddia ediyor.

Matthew'un Evrim "Teorisi"

Türlerin Kökeni Üzerine'nin 1859'da yayınlanmasından 28 yıl önce, 1831'de Matthew, Deniz Kerestesi ve Ağaççılık Üzerine'yi yayınladı . Burada evrimi tartışıyor ve Matthew'un fikirleri gerçekten de Darwin'den önceye dayanıyor. Örneğin, 308. sayfada şöyle yazdı:

Bitki ailelerinde, hatta doğal durumda olanlarda bile, sonsuz sayıdaki fide çeşidinin kullanılması, bir bireye (en güçlü, koşullara en uygun olana) çevresindeki diğer türler üzerinde üstünlük sağlamak, böylece onları geride bırakıp boğmak suretiyle tam bir yayılma alanı sağlamak ve böylece aynı zamanda üreme için en güçlü, koşullara en uygun olanın sürekli olarak seçilmesini sağlamak gibi görünmektedir.

Aynı sayfada Matthew daha sonra seçici üreme ve insan evriminden bahsediyor.

İnsanın, bitkiler arasındaki bu doğal seçilim sürecini, onları getirdiği daha geniş yelpazedeki koşullardan bağımsız olarak engelleyerek yaptığı müdahale, özellikle daha evcilleştirilmiş türlerde çeşitler arasındaki farklılığı artırmıştır; ve hatta insanın kendisinde bile, vahşi kabileler arasındaki daha büyük tekdüzelik ve daha genel canlılık, neredeyse benzer bir seçme yasasına atıf yapmaktadır; daha zayıf birey, daha güçlü olanın kötü muamelesi altında veya ortak zorluk altında çökmektedir.

Matthew'un metni iyi bilinir ve Darwin'den onlarca yıl önce evrimi tartışmış olması tartışmasızdır.  Ancak, bir nevi Nixonvari bir şekilde, Sutton'ın kitabının temel meselesi Darwin'in (ve meslektaşlarının) neyi ne zaman bildiği sorusudur.

Matthew'un Türlerin Kökeni Üzerine'yi yayımlamasından aylar sonra fikrinin farkında olduğunu biliyoruz çünkü Matthew , Gardeners' Chronicle'a yazdığı bir mektupta öncelikten yana tavır takındı . Burada, artık 29 yaşında olan kitabından alıntı yapıyor. Bir hafta sonra Darwin, Matthew'un kendi çalışmasını önceden tahmin ettiğini tamamen kabul eden bir cevap yayınladı. Ancak, Sutton'ın kitabındaki yeni şey, Matthew'un çalışmasının 1859'dan önce bilim insanları tarafından alıntılandığı ve dolayısıyla doğa bilimciler tarafından bilindiği iddiasıdır; bu iddia Dempster ( 1983 ) tarafından da ileri sürülmüştü. Örneğin, 1842'de geniş çapta okunan Encyclopaedia Britannica'da On Naval Timber için üç çeyrek sayfalık bir reklam vardı. Sutton ayrıca, Matthew'un bazı kendine özgü ifadelerinin (örneğin, "daha büyük işgal gücü") kitabının yayımlanmasından kısa bir süre sonra literatürde görünmeye başladığını ileri sürer. Dahası, Sutton, Emma Darwin ve Matthew arasındaki 1863 tarihli yazışmaları anlatır. Emma'nın Darwin'in yazamayacak kadar hasta olması nedeniyle yazdığı mektupta, kocasının "kendi öz çocuğunuza sizden daha sadık olduğunu" belirtir. Sutton bunu açık bir itiraf olarak görür: "Kendi öz çocuğunuz." Sonucu kesindir: Darwin fikri Matthew'dan çalmıştır. Hatta Matthew'un Doğal Seçilim Süreci'ne atıfta bulunduğu gerçeği bile vardır . Burada Sutton, "Darwin aynı kelimeleri kullanmaktan başka seçeneği olmadığını fark etti ve buna Doğal Seçilim Süreci adını verdi. Kelimeleri karıştırdı ve kimsenin fark etmeyeceğini umdu." der.

Matthew'un evrimin bilindiği mekanizmalar hakkındaki tartışması, Darwin'in kitabından önce ortaya çıkan birçok tartışmadan biridir. 1794'te jeolojinin babası James Hutton, "gerekli niteliklere sahip olmayan hayvanların yok olmaya en yatkın olacağını ve bunları en mükemmel şekilde kullananların en iyi şekilde korunacağını" yazdığında doğal seçilimi açıkça tanımladı (Hutton 1794) . Fransız filozof Pierre Louis Maupertuis 1751'de (Maupertuis 1751 ) ve William Wells de aynı noktaya değindi ( 1818 ; bkz. Pearson 2003 ).

Peki evrimin gerçekleştiği süreci keşfeden kim olmalı? Matthew, Hutton, Maupertuis, Wells? Ya da katkıda bulunan başka biri? Cevap basit. Charles Darwin.

Matthew'nun Gemi Güverteleri Hakkındaki Tavsiyeleri

Patrick Matthew'un kitabı tuhaf bir şey. Esas olarak donanma gemilerinin inşası ve hangi kerestenin en iyi şekilde kullanılacağı hakkında olmasına rağmen, vergi sistemi, Britanya İmparatorluğu'nun erdemleri ("neden tüm dünya tek bir egemenlik altında kontrol altına alınabiliyor veya tutulabiliyor") ve ekvatordan 50 ila 60 derece kuzeyde yaşamanın neden "üstün bir insan gelişimi" ile sonuçlandığı hakkında çeşitli söylenmeler var. Doğal seçilim tartışması, kitabın arkasına sıkıştırılmış 28 sayfalık bir Ek'te dağılmış 29 cümlede öncelikle tartışılıyor. Sutton, evrimin yalnızca ekte tartışıldığı mitini ortadan kaldırsa da, Matthew'un durumunu Gardeners' Chronicle'a sunarken çoğunlukla bu ekten alıntı yapması açıklayıcıdır .

Patrick Matthew Kimdir?

Patrick Matthew, 1790 yılında İskoçya'da doğmuş bir toprak sahibi, ormancı ve yazar olarak tanınır. 1831 yılında yayımladığı *On Naval Timber and Arboriculture* adlı eserinde, doğal seçilim fikrine benzer görüşler ortaya koymuştur.

Bu eser, gemi yapımında kullanılan ağaçların yetiştirilmesi üzerine yazılmış olsa da, eklerinde türlerin çevresel koşullara uyum sağlayarak evrimleştiğini ve bu sürecin doğal seçilim yoluyla gerçekleştiğini savunmuştur.

Ali Zülfikar Emin - Mistikalem.com