Yasal ama ölümcül
Ucuz, kolay erişilebilir “yeni nesil uyuşturucular” Avrupa’yı tehdit ediyor.
Barselona Üniversitesi’nden nöropsikofarmakoloji uzmanı Martalu D. Pazos ve Farmakoloji Profesörü David Pubill Sánchez, Avrupa’da giderek yaygınlaşan “yeni psikoaktif maddeler (NPS)” tehlikesine dikkat çekiyor.
Bu maddeler, esrar, kokain, ekstazi (MDMA) veya LSD gibi bilinen uyuşturucuların etkilerini taklit etmek amacıyla kimyasal olarak hafifçe değiştirilmiş türevler. Bu sayede mevcut yasal düzenlemeleri “by-pass” ederek piyasaya çıkabiliyorlar.
Uyuşturucu ticareti artık çevrimiçi
Araştırmacılara göre bu “yasal” statü, kullanıcıda sahte bir güven hissi yaratıyor:
“Gerçekte, bu maddelerin çoğu bilimsel olarak yeterince incelenmemiştir; güvenli olup olmadıklarına dair elimizde neredeyse hiç veri yok.”
Üstelik söz konusu maddeler sürekli değişiyor. Bir bileşik yasaklandığında, yerine kısa sürede birkaç yeni türev üretiliyor. Bu durum, yasal denetimi ve halk sağlığı takibini neredeyse imkânsız hale getiriyor.
“Yasal uyuşturucu” furyası: Sentetik katinonlar
Yeni psikoaktif maddeler arasında en popüler grup, sentetik katinonlar — yaygın adıyla “bath salts (banyo tuzları)”. Özellikle mephedrone, 2007’de internette “yasal ekstazi” olarak satışa sunuldu ve kısa sürede Avrupa eğlence hayatının gözde maddesi haline geldi.
Mephedrone’un etkileri arasında öfori, müzikten alınan hazda artış, empati duygusu ve hafif cinsel uyarılma yer alıyor. Ancak etkisinin kısa sürmesi, kullanıcıları aynı gece içinde defalarca doz almaya itiyor. Bu da sağlık risklerini katlıyor.
Avrupa Birliği’nin 2010’da mephedrone’u yasaklamasının ardından, pazarda hızla yeni katinon türevleri ortaya çıktı.
Festival sahnelerinde “yeni” tehlike
Yaz festivalleri, alkol ve tütünün yanı sıra partilerde kullanılan uyuşturucuların da dolaşımda olduğu yerler. Ancak pazardaki düzensizlik, sahte ve tehlikeli karışımların yayılmasına neden oluyor.
2024 yılında Barselona’daki Primavera Sound Festivali’nde yapılan testlerde, MDMA olarak satılan pembe tabletlerin aslında “clephedrone” adlı yeni bir sentetik katinon içerdiği ortaya çıktı. Energy Control laboratuvarının analizine göre festival katılımcıları farkında olmadan tamamen farklı ve bilinmeyen bir madde tüketmişti.
Uzmanlara göre bu durum, “ucuz ve kolay ulaşılabilir olmanın” getirdiği yeni riskin simgesi: “Gerçek MDMA bulmanın zorlaştığı dönemlerde, sahte ama hâlâ yasal maddeler pazarı dolduruyor.”
Yasak politikası paradoksu
Birleşmiş Milletler verilerine göre 2022 yılında 73 milyon kişi dünya genelinde amfetamin, kokain veya ekstazi kullandı. Bu, tüketimin artık “kalıcı ve küresel” bir olgu olduğunu gösteriyor.
Profesör Pubill, uyuşturucu kullanımını yalnızca bağımlılık riskine indirgeme eğiliminin yanıltıcı olduğunu söylüyor:
“Uyuşturucular, bağımlılık dışında da bireylerin zihinsel, bedensel ve sosyal yaşamlarını ciddi biçimde etkileyebilir. İş, eğitim, ilişkiler ve finansal istikrar üzerinde zincirleme sonuçlar doğurur.”
Araştırmacılar, sadece yasaklama temelli politikaların etkisiz kaldığını, hatta ters etki yarattığını savunuyor:
“Yasaklar, yeni türevlerin doğmasına ve piyasaya çok az bilinen maddelerin girmesine neden oluyor. Bu da kullanıcıların maruz kaldığı riski artırıyor.”
Pazos ve Pubill’e göre uyuşturucu kullanımını sıfıra indirmek mümkün olmasa da, riskleri azaltmak mümkün.
“Uyuşturucu almamanın en güvenli seçenek olduğunu biliyoruz. Ancak alan kişiler için doğru bilgiye erişim hayati. Bilgi hayat kurtarır.”
Araştırmacılar, toplumun “uyuşturucular hakkında konuşmayı tabu olmaktan çıkarması” gerektiğini vurguluyor:
“Bu, uyuşturucuyu teşvik etmek değil; bilimsel, önleyici ve zararı azaltıcı politikaları konuşmak demektir. Gerçeklerle yüzleşmeden çözüm üretilemez.”
Kaynak: The Conversation / Universitat de Barcelona
Yazarlar: Martalu D. Pazos, David Pubill Sánchez
Çeviri ve ajans düzenleme: Mistikalem için ChatGPT-5
Yorumlar