Bişma (Bhishma); , Hint mitolojisinin en önemli destanlarından Mahabharata'da yer alan trajik ve saygın bir kahramandır.
Asıl adı Devavrata'dır, ancak yaptığı büyük yemin (bhishma pratigya) nedeniyle "Bhishma" (sert yeminli) adını almıştır.
Bişma'nın Doğumu ve Gençliği: Bişma, Kuru kralı Şantanu ile tanrıça Ganga'nın oğludur. Annesi Ganga, onu yetiştirip savaş sanatlarında eğittikten sonra babasına teslim eder.
Büyük Yemini (Bhishma Pratigya): Şantanu, Satyavati adlı bir kadına aşık olur, ancak Satyavati'nin babası, kızının çocuklarının tahta geçmesini şart koşar. Devavrata, babasının mutluluğu için ömür boyu evlenmeyeceğine ve taht hakkından vazgeçeceğine dair yemin eder. Bu yemin o kadar büyüktür ki, ona "Bhishma" (sert yeminli) adı verilir.
Amcası Vicitravirya'nın Ölümü ve Sonrası: Bişma, kardeşleri Vicitravirya'nın dul eşleri Ambika ve Ambalika için Vyasa'yı çağırarak Pandu ve Dhritarashtra'nın doğumunu sağlar. Böylece Kuru hanedanının devamını garanti altına alır.
Mahabharata Savaşı'ndaki Rolü: Bişma, Kaurava ordusunun başkomutanı olarak savaşa katılır. Ancak Pandavalar tarafında olan Arjuna ile savaşırken, Şikhandi (önceki yaşamında Amba) sayesinde ölümcül şekilde yaralanır. Ölümü geciktirme gücüne sahip olduğu için, "okların yatağı" üzerinde günlerce bekler ve Mahabharata'nın derslerini aktarır.
Mitolojideki Yeri ve Önemi
-
Dharma'nın Sembolü: Bişma, dharma (doğruluk, adalet) uğruna kendi mutluluğundan vazgeçen bir karakterdir. Yemini ve hayatı, Hint ahlak felsefesinde büyük saygı görür.
-
Bilge ve Danışman: Savaştan sonra Yudhişthira'ya krallık dersleri verir. "Bhishma Nirvana" adlı bölümde, devlet yönetimi, ahlak ve insanlık üzerine öğütler aktarır.
-
Ölümsüzlük ve İrade Gücü: Bişma, babası Şantanu'nun duası sayesinde ölüm zamanını kendisi seçme gücüne sahiptir. Bu, onun irade gücünün sembolüdür.
Hint Sosyal Hayatında Bişma'nın Yeri
-
Aile Sadakatinin Modeli: Bişma, Hint kültüründe aileye bağlılık ve fedakarlık açısından örnek gösterilir.
-
Askeri ve Politik Liderlik: Savaş stratejileri ve yönetim bilgeliği nedeniyle liderlik derslerinde anılır.
-
Dharma'nın Koruyucusu: Modern Hint toplumunda, doğru karar verme ve adalet konularında referans alınır.
4. Edebiyata Yansımaları
-
Mahabharata: Ana kaynak olarak Bişma'nın hayatı ve savaştaki rolü detaylı şekilde işlenir.
-
Bhagavad Gita: Savaş sırasında Krishna ile diyalogları, felsefi derinlik katar.
-
Hint Sineması ve Tiyatrosu: "Bhishma" karakteri, birçok Hint filmi ve dizisinde (örneğin BR Chopra'nın Mahabharat dizisi) işlenmiştir.
-
Modern Edebiyat: Bankim Chandra Chattopadhyay gibi yazarlar, Bişma'yı milli ve ahlaki bir figür olarak yeniden yorumlamıştır.
Yorumlar