Öncelikle bu konunun bilim dünyasonda "Olbers paradoksu" olarak adlandırıldığını belirtelim.
Astronomik tahminle evrende yaklaşık 200 milyar trilyon yıldız var ve çoğu Güneş'ten daha iri ve daha parlak. Peki, buna rağmen uzay nasıl kocaman bir karanlık?,
Evrendeki yıldızların çoğunun bizden çok uzakta ve aralarındaki mesafenin de binlerce ışık yılı uzunluğunda olduğu tartışılmaz... Bu cevabın bir bölümü ama kocaman siyalığın başka nedenleri de var. O yıldızlardan bize ulaşan ışıklar milyonlarca yıl önceye ait. Yani artık o yıldız canlı değil, ölüler ve ışık saçmıyorlar... Bir de Doppler kayması söz konusu... Bu konuya biraz sonra dönelim ama önce yıldızlar arası mesafe üzerine bir zihin cimnastiği yapalım...
Gece evlerde ışıklar açık olmasına ve sokak lambalarına rağmen çevre karanlıktır. Çünkü her ışığın bir etki mesafesi vardır. Uzaydaki yıldızları da böyle düşünebilirsiniz...
Merkezinde Dünya'nın bulunduğu büyük bir baloncuk hayal edin. Baloncuk yaklaşık 10 ışık yılı genişliğinde olsaydı, yaklaşık bir düzine yıldız içerecekti. Elbette, birkaç ışık yılı uzaklıktaki bu yıldızların çoğu Dünya'dan oldukça sönük görünecekti. Eğer baloncuğu 1.000 ışık yılı, sonra 1 milyon ışık yılı ve daha sonra 1 milyar ışık yılına kadar büyütmeye devam ederseniz, baloncuktaki en uzak yıldızlar daha da sönük görünecek. Ancak gittikçe büyüyen baloncuğun içinde daha fazla yıldız olacak ve hepsi de ışığa katkı sağlayacak. En uzaktaki yıldızlar gittikçe daha sönük görünse de onlardan çok daha fazla olacağından, tüm gece gökyüzü çok parlak görünecek.
Bu insanlık açısından inanılmaz derecede uzun bir süre olsa da astronomik açıdan kısa bir süre. Hem de yaklaşık 13 milyar ışık yılından daha uzak yıldızlardan gelen ışığın henüz Dünya'ya ulaşmadığı kadar kısa. Bu yüzden Dünya'nın etrafında görebildiğimiz tüm yıldızları içeren gerçek baloncuk, Dünya'dan sadece 13 milyar ışık yılına kadar uzanıyor.
Baloncukta her görüş hattını dolduracak kadar yıldız yok. Elbette gökyüzünde bazı yönlere bakarsanız yıldızları görebilirsiniz. Gökyüzünün diğer kısımlarına bakarsanız hiç yıldız göremezsiniz. Bunun nedeni, bu karanlık noktalarda, görüş hattınızı engelleyebilecek yıldızların çok uzakta olması ve ışıklarının henüz Dünya'ya ulaşmamış olmasıdır. Zaman geçtikçe, bu daha uzak yıldızlardan gelen ışığın bize ulaşması mümkün olacaktır.
Gece gökyüzünün sonunda tamamen aydınlanıp aydınlanmayacağını sorabilirsiniz. Ama bu bizi hayal etmenizi söylediğimiz diğer şeye geri götürüyor: Tüm yıldızların hareket etmediğine... Evren aslında genişliyor ve en uzak galaksiler neredeyse ışık hızıyla Dünya'dan uzaklaşıyor.
Doppler kayması nedir?
Galaksiler çok hızlı uzaklaştıkları için, yıldızlarından gelen ışık insan gözünün göremeyeceği renklere dönüşüyor. Bu etkiye Doppler kayması denmekte. Dolayısıyla, en uzaktaki yıldızlardan gelen ışığı gözlerinizle göremezsiniz. Ve gece gökyüzü tamamen aydınlanmış olmaz.
Gökbilimciler, bundan bin trilyon yıl sonra gibi uzak bir gelecekte evrenin karanlığa gömüleceğini ve sadece beyaz cüceler ve kara delikler gibi yıldız kalıntılarının kalacağını varsayıyor. Yani gece gökyüzümüz tamamen yıldızlarla dolu olmasa da gökyüzünün tadını çıkaracak kadar şanslı olduğumuz çok özel bir zamanda yaşıyoruz...
Yorumlar