2025 yılının Mart ayında NASA/ESA/CSA James Webb Uzay Teleskobu tarafından tespit edilen güçlü gamma ışını patlamasının kaynağının GRB 250314A galaksisinde evren henüz 730 milyon yaşındayken patlayan dev bir yıldız olduğu tahmin ediliyor. Bu tahmin, Webb’in tarihteki en uzak süpernovanın bulunduğu galaksiyi doğrudan görüntülemesiyle ortaya atıldı. Daha önceki rekor, evrenin 1,8 milyar yıllık dönemine aitti.
Uzay Teleskopları Nadir Bir Patlamanın İzini Sürdü
14 Mart’ta SVOM görevinin uyarıyı iletmesinin ardından dünya çapında teleskoplar hızla kaynağı takip etmeye başladı. Swift Gözlemevi’nin konum bilgisini vermesiyle süreç hızlandı; İspanya’daki Nordic Optical Telescope kızılötesi bir artık ışıma tespit etti, ardından Şili’deki Very Large Telescope patlamanın uzaklığını belirledi. Böylece olayın evrenin ilk milyar yılında gerçekleştiği kesinleşti. Gamma ışını patlamaları son derece nadirdir; özellikle bu kadar erken bir dönemde görülenler ise yalnızca birkaç örnekle sınırlı.
Bilinen En Eski Galaksinin İlk Görüntüsü
Webb’in hızlı takip gözlemleri, süpernovanın bulunduğu galaksiyi yalnızca birkaç piksel hâlinde de olsa tespit etmeyi başardı. Bu, kozmik tarihin en erken dönemlerinde oluşan yıldızların ve galaksilerin doğasına ışık tutan kritik bir başarı olarak değerlendiriliyor. Araştırmacılar, bu galaksinin dönemdaşlarıyla benzer özellikler gösterdiğini, hatta süpernovanın modern örneklerle şaşırtıcı derecede benzerlik taşıdığını belirtiyor. Ekip şimdi, gamma ışını patlamalarının artık ışığını kullanarak uzak galaksilerin “parmak izini” çıkarma hedefiyle yeni Webb gözlemleri planlıyor.
Yorumlar