USC Leonard Davis Gerontoloji Okulu tarafından yürütülen yeni bir araştırma, yaşlanma sürecinde genler ve çevresel faktörlerin yanı sıra "biyolojik stokastiklik" adı verilen rastgele moleküler ve hücresel olayların da kritik bir rol oynadığını ortaya koydu. GeroScience dergisinde yayımlanan çalışma, aynı genetik yapıya ve çevresel koşullara sahip organizmaların neden farklı şekilde yaşlandığını açıklamaya çalışıyor.
Stokastome: Yaşlanmanın Rastgele Dinamikleri
Araştırmacılar, "stokastome" adını verdikleri bir kavramı tanıtarak, yaşlanma sürecindeki rastgele biyolojik olayların önemine dikkat çekiyor. Bu kavram, protein katlanması, gen ifadesi ve hücresel davranış gibi süreçlerdeki öngörülemeyen değişimleri kapsıyor. Çalışmanın baş yazarı Adam Hruby, "Bu rastgele olaylar, organizmaların sağlık durumunu ve yaşam süresini derinden etkileyebilir" diyor.
C. Elegans Modeli: Standart Koşullarda Büyük Farklılıkla
Araştırmada, Caenorhabditis elegans (C. elegans) adı verilen mikroskobik solucanlar kullanıldı. Bu solucanlar, genetik olarak özdeş ve aynı çevresel koşullarda yetiştirilmelerine rağmen, yaşam sürelerinde üç kata varan farklılıklar gösterdi. Çalışmanın kıdemli yazarı Ryo Sanabria, "Bu durum, yaşlanmanın sadece genler ve çevreyle değil, aynı zamanda biyolojik rastgelelikle de şekillendiğini gösteriyor" açıklamasını yaptı.
Anahtar Bulgular:
- Protein Katlanmasındaki Rastgelelik: Bazı solucanlarda proteinler doğru şekilde katlanarak hücre sağlığını korurken, diğerlerinde yanlış katlanma yaşlanmayı hızlandırdı.
- Gelişimsel Stokastiklik: Hücre bölünmesi ve nöronal gelişim gibi süreçlerdeki rastgele değişimler, organizmaların ilerleyen yaşamlarını etkiledi.
- Stres Yanıtları: Aynı koşullara maruz kalan solucanların ısı ve enfeksiyona verdikleri tepkiler büyük farklılıklar gösterdi.
İnsanlara Yansımalar
Bu bulgular, genetik olarak özdeş insan ikizlerinin neden farklı yaşam sürelerine ve yaşlanma profillerine sahip olduğunu açıklamaya yardımcı olabilir. Sanabria, "Biyolojik rastgelelik, yaşlanma çalışmalarında göz ardı edilen ancak son derece önemli bir faktör" diye ekliyor.
Gelecek Etkileri
Araştırma, yaşa bağlı hastalıkların tedavisinde yeni yaklaşımların geliştirilmesine kapı aralayabilir. Örneğin, bireylerin "biyolojik rastgelelik profillerinin" ölçülmesi, kişiselleştirilmiş tıp uygulamalarını güçlendirebilir.
"Beyond genes and environment: mapping biological stochasticity in aging" başlıklı makale, 29 Nisan 2025'te GeroScience dergisinde yayımlandı. Araştırma, Ulusal Yaşlanma Enstitüsü ve diğer kuruluşlar tarafından desteklendi.
mistikalem.com
Yorumlar