Bilimsel adı Triatominae olan böcek türünün alt familyası olan Kissing bug Türkçesi ile , "Öpücük böceği, özellikle de Orta ve Güney Amerika'da yaşayan bir böcek türü.
Neden öpücük böceği deniliyor?
Bu yaratıkların öpücük böceği olarak adlandırılmalarının nedeni, insanların yüzlerine, özellikle de dudak ve göz çevresine yakın, ince derili bölgelerinden kan emme alışkanlıklarıdır. Isırdıkları yerde genellikle şiddetli kaşıntı, kızarıklık ve şişlik oluşur. Ancak bu ısırıklar ölümcül olabiliyor. Çünkü bu böcekler, Chagas hastalığına (Amerikan tripanosomiyazı) neden olan Trypanosoma cruzi adlı paraziti taşıyabilmeleriyle ünlüdür ve bu nedenle oldukça tehlikeli olarak kabul edilirler.
Kissing bug'un özellikleri
Kissing bug, Chagas hastalığı parazitini taşıyabilen ve özellikle Amerika kıtasının belirli bölgelerinde halk sağlığı sorunu oluşturan bir böcektir. Türkiye'de bu hastalığın bulaşma riski bulunmamaktadır.
Siyah veya kahverengimsi renktedirler. Vücutlarının kenarında, başının hemen arkasında bulunan çıkıntılı bir şerit (konikt burun) en belirgin özellikleridir. Yetişkinleri genellikle 1-3 cm arasındadır.
Genellikle geceleri uöar ve insanlar uyurken kan emmek için hareket ederler. Isırdıktan sonra genellikle dışkılarını yara üzerine veya yakınına bırakırlar.
Asıl tehlike, böceğin kendisinden değil, taşıyabildiği Trypanosoma cruzi parazitinden gelir.
Böcek, enfekte bir kişi veya hayvandan (genellikle kemirgenler, keseli hayvanlar) kan emer ve paraziti alır. Daha sonra sağlıklı bir insanı ısırdığında, dışkısını yara üzerine bırakır. Parazit, ısırık yarası, göz veya ağuz mukozası gibi vücut açıklıklarından kişinin kan dolaşımına girer.
Chagas hastalığının seyri:
Chagas hastalığına (Amerikan tripanosomiyazı); ilk birkaç hafta veya ay boyunca süren bu evrede belirtiler hafif olabilir veya hiç görülmeyebilir. Ateş, yorgunluk, vücutta ağrı, baş ağrısı, ısırık bölgesinde şişlik gibi grip benzeri semptomlar görülebilir.
Parazit vücutta onlarca yıl sessiz kalabilir. Yıllar sonra, taşıyıcıların %20-30'unda ciddi ve geri dönüşü olmayan sağlık sorunları ortaya çıkabilir.
- Kalp yetmezliği (en yaygın ölüm nedeni)
- Kalp büyümesi
- Yemek borusu veya kalın bağırsak genişlemesi (yutma veya sindirim güçlüğü)
- İnme
Öpücük Böcekleri Nerelerde Yaşar?
Ana Yayılım Alanı: Orta ve Güney Amerika'nın kırsal, yoksul bölgeleri (özellikle Brezilya, Arjantin, Şili, Bolivya).
Kissing Bug Türkiye'de Yaşamayor: Türkiye'de Chagas hastalığına neden olan Trypanosoma cruzi parazitini taşıyan "kissing bug" türlerinin varlığı bilinmemektedir. Türkiye'de benzer görünümlü böcekler (örneğin, Reduviidae familyasından bazı böcekler) olabilir, ancak bunlar Chagas hastalığını bulaştırmazlar. Isırıkları alerjik reaksiyona veya kaşıntıya neden olabilir, ancak parazitik bir hastalık riski taşımazlar.
Korunma Yolları
- Evleri İyileştirmek: Çatlakları ve yarıkları sıvayarak, teneke veya tahta çatıları betonla değiştirerek böceklerin ev içine girişini engellemek.
- Cibinlik Kullanmak: Özellikle bebeklerin yataklarına cibinlik kurmak.
- Böcek Kovucular: Doğal malzemeler içeren böcek kovucular kullanmak.
- Aydınlatma: Evin dışındaki ışıkları yatak odalarından uzak tutmak (ışık böcekleri çekebilir).
- Temizlik: Ev ve çevresini, özellikle yatak odalarını düzenli olarak temizlemek ve dağınıklıktan kaçınmak.
Öpücük Böceği Isırılırsa Ne Yapmalı?
Eğer kissing bug'ın yaygın olduğu bir bölgedeyseniz ve sizi ısırdığından şüpheleniyorsanız:
Böceği Öldürmeyin! Mümkünse bir kavanoza koyup saklayın. Bir uzmanın türü teşhis etmesi çok önemlidir.
Isırık yerini hemen sabun ve suyla yıkayın.
En kısa sürede bir doktora veya enfeksiyon hastalıkları uzmanına başvurun. Erken teşhis ve tedavi, Chagas hastalığının kronik evreye geçişini önlemede hayati öneme sahiptir.
Trypanosoma cruzi başka hangi yollarla yayılan bir parazit
Trypanosoma cruzi paraziti, "kissing bug"ın (öpücük böceği) ana taşıyıcı ve bulaştırıcı olmasına rağmen, başka yollarla da yayılabilir. Bu alternatif bulaşma yolları, özellikle böceğin nadir olduğu bölgelerde (örneğin ABD'de) vakaların görülmesinin ve salgınların ana nedenidir.
İşte Trypanosoma cruzi parazitinin yayılabileceği diğer başlıca yollar:
1. Kan Nakli (Transfüzyon)
En önemli ikincil bulaşma yoludur. Enfekte bir kan vericisinden alınan kan, hastalığı alıcıya bulaştırabilir. Bu risk, özellikle parazitin yaygın olduğu ülkelerde büyük bir endişe kaynağıdır. Bu nedenle birçok Latin Amerika ülkesi ve ABD gibi ülkeler, kan bağışçılarını taramak için sistematik testler uygulamaktadır.
2. Organ Nakli
Enfekte bir organ donöründen yapılan nakil (böbrek, karaciğer, kalp vb.), alıcıya paraziti bulaştırabilir. Organ nakli öncesi donörlerin taranması, bu riski azaltmak için kritik öneme sahiptir.
3. Kongenital (Anneden Bebeğe) Geçiş
Hamilelik, doğum sırasında veya emzirme yoluyla (çok nadiren) enfekte bir anneden bebeğine parazit bulaşabilir. Bu, böceğin olmadığı şehirler de dahil olmak üzere, dünyanın herhangi bir yerinde görülebilen önemli bir bulaşma yoludur. Erken teşhis edilirse, bebeklerde tedavi şansı çok yüksektir.
4. Oral (Ağız Yoluyla) Bulaşma
Bu yol, özellikle gıda yoluyla bulaşan salgınlardan sorumludur. Enfekte böceklerin dışkısıyla kontamine olmuş yiyecek veya içeceklerin (özellikle meyve suları veya şeker kamışı suyu gibi) tüketilmesiyle olur. Mide asidi, paraziti öldüremediği için sindirim sisteminden direkt kana geçer. Bu yolla bulaşan enfeksiyonlar genellikle daha ağır semptomlara neden olur.
5. Laboratuvar Kazaları
Araştırma laboratuvarlarında parazit veya enfekte konakçılarla çalışan kişilerde, nadiren de olsa kazara iğne batması veya enfekte materyalle temas sonucu bulaş görülebilir.
6. Yabani Hayvanlardan Doğrudan Temas
Bu son derece nadirdir, ancak enfekte bir vahşi hayvanın (örneğin bir keseli hayvan veya kemirgen) kanı voku vücut sıvılarıyla doğrudan temas (örneğin, bir avcının elde var olan bir kesiğe temas etmesi) yoluyla bulaş bildirilmiştir.
Günlük Temasla Bulaşmaz
Trypanosoma cruzi hasta bir kişiden diğerine öpüşme, sarılma, öksürme veya aynı tabaktan yemek yeme gibi günlük temaslarla bulaşmaz. Bulaşma için yukarıda listelenen özel yollara (kan, organ, anneden bebeğe vs.) ihtiyaç duyar.
Yorumlar