Kan vermenin kansızlık yarattığına dair toplumda yaygın bir inanış olsa da sağlıklı bir kişinin doğru aralıklarla ve uygun şartlarda kan bağışı yapması kalıcı kansızlığa sebep olmaz.
Kinik Mikrobiyoloji Uzmanı Doç. Dr. Melda Özdamar, “Kan verdikten sonra yaşanan demir kaybı, dengeli bir beslenmeyle birkaç hafta içinde yerine konabilir. Herhangi bir sağlık problemi yoksa erkeklere üç ayda bir, kadınlara ise dört ayda bir kan bağışı yapmaları önerilir” dedi ve Kan bağışının kalıcı hiçbir zararı olmadığına aksine pek çok faydasının bulunduğuna dikkat çekti:
Vücuttaki kanın yüzde 8 ila 10’u bağışlanıyor
Tam kan bağışında yaklaşık 450 mL kan toplanır ve bu vücuttaki toplam kanın yüzde 8 ila 10’una denk gelir Sağlıklı bireyler için tamamen güvenli olan bu işlem ortalama 5-10 dakikalık bir sürede tamamlanır. Totalde kayıt işlemleri, doktor muayenesi, kan bağışı ve ikram ile 30-40 dakika zaman alır. Kan alımı sırasında bağışçının durumu düzenli olarak izlenir. Sonrasında verilen meyve suyu ve hafif yiyeceklerle, kan basıncında ani düşüş veya baş dönmesi gibi yan etkilerin önlenmesi amaçlanır. Bağışçıya; bol sıvı tüketmesi, iki saat sigara içilen mekanlarda bulunmaması ya da tütün ve ürünlerinden uzak durması, ağır egzersiz yapmaması ve kolunu birkaç saat aşırı kullanmaması önerilir. Alınan kan laboratuvarda incelenir ve HIV (AIDS hastalığı), Hepatit B ve C, Sifiliz gibi bulaşıcı hastalıklara karşı serolojik testlerle taranır. Testleri geçen kanlar farklı hastaların kullanımı için hazır hale getirilir.
Bazı kişilerde gerekli tedbirler alınmazsa geçici de olsa bir kansızlık görülebilir. Örneğin halihazırda kan kaybeden adet dönemindeki kadınların, yetersiz beslenenlerin veya vegan bir yaşam tarzına sahip olanların dikkatli olması gerekir. Bu tip faktörler nedeniyle kan bağışından hemen önce hemoglobin seviyesi ölçülür ve düşük çıkarsa bağışa izin verilmez. Kan bağışı yapan kişinin sonraki günlerde kırmızı et, tavuk, balık, ıspanak ve mercimek gibi demirden zengin gıdalarla beslenmesi kıymetli. Bunun yanı sıra demir emilimini azaltacak çay ve kahve tüketiminden de bir süre uzak durmak gerekir
50 kilonun altında olanlar kan bağışçısı olamıyor
Kan vermek isteyen kişinin; genel sağlık durumunu, kullandığı ilaçları ve seyahat geçmişini belirteceği bir formu doldurması gerekir. Formdan sonra ilgili sağlık personeli nabız, tansiyon, ateş ölçümü ile kısa bir fiziksel muayene yapar. Hemoglobin testi için ise parmaktan küçük bir kan örneği alınır. Eğer kişi sağlıklıysa ve belirli bir kilonun üstünde olmak, enfeksiyon riski taşımamak gibi temel kriterlere uyuyorsa bağış için onay verilir. Uygun bulunmayan kişiler ise bilgilendirilir ve başka bir tarihte tekrar başvurmaları önerilir. 18-65 yaş aralığında olmak, minimum 50 kg olmak, bulaşıcı hastalık taşımamak, ideal tansiyon ve hemoglobin değerlerine sahip olmak istenen temel kriterler arasında
Sağlıklı bir bağışçı torba kan verdikten birkaç saat sonra tamamen normal hayatına dönebilir. Ancak kolda şiddetli ağrı, kan birikmesi, iğne yerinde büyük şişlik, iltihap, sıcaklık artışı, 24 saatten fazla devam eden baş dönmesi veya baygınlık hissi gibi şikayetler varsa mutlaka bir sağlık kuruluşuna başvurulmalı.
Diş çekiminden sonra kan bağışı çok sakıncalı
Kan bağışının bazı durumlarda geçici olarak, bazı durumlarda ise kalıcı olarak reddedilir. Geçici ret nedenleri arasında grip, nezle gibi ateşli hastalıklar, diş çekimi gibi tedaviler, sıtma riski taşıyan bölgelere yapılan seyahatler, canlı virüs içeren aşılar, küçük veya büyük cerrahi müdahaleler, dövme ya da piercing işlemleri yer alır. HIV, Hepatit B veya C, Sifiliz gibi bulaşıcı hastalık taşıyanlar, kalp hastalığı veya bazı kanser öyküsüne sahip olanlar, ileri düzey böbrek yetmezliği, kontrolsüz epilepsi veya ciddi psikiyatrik bozuklukları olan kişiler ise kalıcı olarak kan bağışı yapamazlar”K
Kan bağışının birey ve toplum açısından bazı faydala
- Kan bağışının aslında en önemli etkisi, başkalarının hayatını kurtarmaya doğrudan fayda sağlamaktır. Bireyde psikolojik rahatlama yaratır, bulunduğu toplum ile arasındaki aidiyet hissi pekişir.
- Kazalar, ameliyatlar, kanser tedavileri ve doğum gibi acil durumlarda her zaman kana ihtiyaç vardır. Kan, yapay olarak üretilemediği için ‘hala’ tek kaynak bağışçı insanlardır.
- Kan bağışı kampanyaları, dayanışmayı ve yardımlaşma kültürünü güçlendirir. Toplumda sağlık ve sorumluluk bilinci oluşur.
- Kan verdikten sonra vücut, kaybedilen kan hücrelerini yenilemek için kemik iliğinde yeni hücre üretimini hızlandırır. Bu da kan yapım sisteminin dinç kalmasına katkı sağlar, bireye zararı yoktur.
- Deprem, savaş veya büyük kazalar gibi kitlesel olaylarda hazır kan stoğuna sahip olmak herkesin hayatını kurtarır.
- Düzenli kan bağışı, hastaneler ve kan bankalarının stoklarını korumasını sağlar. Özellikle nadir kan gruplarının bulunabilirliği için sürekli bağış hayati önemdedir.
- Düzenli kan bağışı, demir seviyelerinin dengelenmesine yardımcı olur. Fazla demir vücutta biriktiğinde organlara zarar verebilir, kan bağışı ise bu durumun önüne geçebilir.
Yorumlar