Rusya'nın soğuk iyon teknolojili 50 Kübitlik Kuantum Bilgisayarı testi geçti

Rusya, kuantum hesaplama alanındaki iddiasını bir adım daha ileri taşıdı. Lebedev Fizik Enstitüsü (FIAN), 50 kübitlik kuantum bilgisayarlarının test sürecini başarıyla tamamladığını duyurdu. Rosatom’un desteğiyle geliştirilen sistem, soğuk iyon tuzakları temelinde inşa edildi. Bu gelişme, kuantum bilgisayarların seri üretim ve ticarileşme potansiyelini doğrudan etkileyebilecek bir dönüm noktası olabilir.

 Kübit Sayısı Ne Anlama Geliyor?
Klasik bilgisayarlar 0 ve 1’lerle işlem yaparken, kuantum bilgisayarlar süperpozisyon ve dolanıklık gibi kuantum mekaniği ilkeleri sayesinde aynı anda çok daha fazla işlem gerçekleştirebiliyor. Ancak bu üstünlük, kübit sayısı, operasyon güvenilirliği ve dekoherans süresi gibi teknik sınırlamalarla belirleniyor.

FIAN araştırmacısı Dr. Ilya Zalivako, testlerde özellikle bu temel parametrelere odaklandıklarını belirtti: “Bir ve iki kübitlik kapıların güvenilirliğini, işlem tekrarlanabilirliğini ve sistemin kuantum durumunu bozulmadan koruyabildiği süreyi inceledik.”

Kuantum Uygulamalarda İlerleme

Testlerde sadece donanım değil, yazılım düzeyinde de önemli adımlar atıldı. Araştırma ekibi;

• Grover algoritmasını kullanarak düzensiz veritabanı aramaları gerçekleştirdi,
• Birkaç molekülün elektronik yapılarını modelledi,
• Karmaşık dinamik sistemlerin simülasyonlarını yürüttü.

Bu uygulamalar, kuantum bilgisayarların kimyasal simülasyon, optimizasyon, kriptografi ve makine öğrenimi gibi alanlarda kullanılması yönündeki beklentileri destekliyor.

Küresel Rekabet: ABD, Çin, AB ve Şimdi Rusya

Bugüne dek kuantum bilgisayarlar konusunda en yüksek kübit sayılarına ulaşan sistemler genellikle IBM, Google ve Quantinuum gibi Batılı şirketlerden gelmişti. Çin ise foton temelli sistemlerle kendi yolunu izliyor. Rusya’nın 50 kübitlik soğuk iyon makinesi, teknolojik çeşitliliğe katkı sunarken, ulusal stratejik özerklik hedeflerine de hizmet ediyor.

Soğuk iyon tabanlı sistemler, süperiletken qubit'lerle yarışan alternatif bir platform olarak, uzun koherans süresi ve yüksek kontrol hassasiyeti ile öne çıkıyor. Ancak daha az ölçeklenebilir kabul ediliyor.

100+ Kübit Sistemler Göz Kırpıyor

FIAN ve Rosatom’un bu başarıyı nasıl ticarileştireceği henüz bilinmese de, “seri üretim” vurgusu bu yönde somut adımların atılmakta olduğunu gösteriyor. Gelecekte, kuantum bulut hizmetleri, ulusal güvenlik sistemleri ve ilaç molekülü tasarımı gibi alanlarda bu tür makinelerin kullanılma ihtimali yüksek.

En Yüksek Kübitli Kuantum Bilgisayarlar (2025'e kadar)

Kübit Sayısından önemli noktalar da var

Kübit sayısı kadar önemli olan bazı başka ölçütler de vardır:

• Kapı güvenilirliği (fidelity)
• Koherans süresi
• Hata düzeltme altyapısı (logical qubits vs physical qubits)
• Programlanabilirlik ve erişilebilirlik (bulut vs özel erişim)

Örneğin: BM’in 1121 kübitlik sistemi büyük olsa da henüz hatalara karşı mantıksal kübit seviyesinde işlem yapmıyor. Quantinuum ise daha düşük fiziksel kübit sayısıyla hata düzeltmeli mantıksal kübitler üretiyor, bu pratik uygulamalar için çok daha değerli.

Kübit Sayısı Önemlid Ama...