İnce beden takıntısından doğan hastalık: Anoreksiya nervoza,
Diyetisyen Elif Hançer Bingili, anoreksiyanın tanımından tedavi sürecine kadar dikkat edilmesi gereken aytırlar hakkında bilgi verdi ve "Özellikle genç bireyleri etkisi altına alan bu yeme bozukluğu, modern dünyanın "ideal beden" algısıyla daha da derinleşiyor" uyarısında bulundu?
Anoreksiya nervoza Nedir ve Neden Ölüm Tehlikesidir?
Anoreksiya nervoza, bireyin ciddi şekilde kilo kaybetmesine rağmen hâlâ kendini kilolu hissettiği, yeme davranışlarını bilinçli olarak kısıtladığı ve kilo alma korkusuyla hareket ettiği bir yeme bozukluğudur. Yetersiz besin alımı ya da tamamen yemeyi reddetme eğilimiyle başlayan süreç hem fiziksel hem de psikolojik birçok sağlık sorununu beraberinde getirir. Bu rahatsızlık sadece kilo verme arzusu değil, kişinin beden algısındaki bozulma, kaygı bozuklukları, mükemmeliyetçilik ve kontrol ihtiyacının da önemli nedenleri arasındadır. Anoreksiya mental sağlığın bozulmasının bir dışa vurumudur.
Anoreksiya özellikle ergenlik çağındaki genç kızlar arasında yaygın olsa da her yaş grubunda ve cinsiyette görülebilir. Kadınlarda daha sık rastlanmakla birlikte erkeklerde de anoreksiya vakaları giderek artmaktadır. Modern toplumun "ince beden" takıntısı, sosyal medya platformlarında yüceltilen güzellik standartları ve dış görünüşe verilen aşırı önem, bu rahatsızlığın tetiklenmesinde büyük rol oynamaktadır.
Medyadaki Haberler Gençleri Nasıl Etkiliyor?
Ünlü isimlerin yaşadığı anoreksiya süreçleri kamuoyunun dikkatini çekse de bazı genç bireylerde “ince olmak = başarı/güzellik” algısını pekiştiriyor. Bu da sağlıksız davranış biçimlerine zemin hazırlıyor. Özellikle sosyal medya algoritmalarıyla karşılaşılan “fit görünüm” içerikleri, bireyleri bilinçsizce bu hastalığa sürükleyebiliyor. Bu nedenle medyada yer alan haberlerin sorumlu bir dille aktarılması büyük önem taşıyor.
Anoreksiya Nervoza Nasıl Anlaşılır?
Anoreksiya genellikle dışarıdan gözlemlenebilir belirtilerle kendini gösterir. Ailelerin ve yakın çevrenin bu işaretlere karşı duyarlı olması gereklidir. Bu belirtiler görüldüğünde, kişinin “zayıf” görünmesine rağmen kilo alma korkusu taşıması tipik bir anoreksiya işareti olabilir:
- Yemek yemeyi reddetme
- Aşırı ve zorlayıcı egzersiz yapma
- Sürekli tartılma ve aynaya bakma
- Kilo, kalori ve beslenme konularına saplantılı ilgi
- Yemek sonrası kusma eğilimi
- Aşırı kısıtlanmış diyet uygulamaları
Anoreksiya Nervoza'nın Fiziksel Belirtileri Göz Ardı Edilmemeli
Uzun süreli düşük kalorili beslenme sonucunda beden ciddi hasarlar alır. Anoreksiya nervozanın yol açtığı fiziksel belirtiler şu şekilde sıralanabilir:
- Aşırı kilo kaybı
- Adet düzensizlikleri veya hiç adet görmeme
- Beden ısısında düşme, sürekli üşüme hissi
- Saç dökülmesi, ciltte kuruma, tırnak kırılması
- Tüylenme artışı (lanugo)
- Yorgunluk, halsizlik, bayılma hissi
- Baş dönmesi, nefes darlığı, düşük tansiyon
- Kalp ritim bozuklukları
- Vitamin ve mineral eksiklikleri
Bu belirtiler ilerlediğinde organ yetmezliğine kadar ciddi sonuçlara yol açabilir.
Anoreksiya Nervoza Tedavi Edilmezse Hayat Tehlike Başlar
Anoreksiya nervozanın tedavi edilmediği takdirde sinir sisteminde nöron kaybı, kalp yetmezliği, ritim bozuklukları, osteoporoz, bağışıklık zayıflığı, sindirim sistemi bozuklukları ve hatta organ yetmezliği gibi hayati riskler doğurur.
Benlik Algısı Çöktüğünde: Anoreksiya Nervoza Gerçeği ve Psilolojik KökenleriRuhun Açlığına Dikkat; Anoreksiya Sadece Yeme Bozukluğu Değil: Anoreksiya Nervoza Nasıl Yenilir? Anoreksiyada Erken Müdahale Neden Kritik?İşte Anoreksiyanın 10 Kritik Belirtisi"
Anoreksiya Nervoza Tanı ve Tedavi Süreci
Doğru tanı için hipertiroidi, bulimia, ortoreksiya gibi diğer rahatsızlıkların dışlanması gerekir. Tedavi süreci multidisipliner yaklaşımı gerektirir. Psikiyatrist, psikolog, diyetisyen, fizyoterapist ve aile sürece birlikte dâhil olmalıdır.
Anoreksiya tedavisinde ekip çalışması ve sabır esastır. Kişinin beden algısını yeniden inşa etmesi sağlıklı iyileşmenin temelidir,”
Psikiyatrist, bireyin mental süreçlerini değerlendirir ve gerektiğinde ilaç desteği sağlar.
Psikolog, beden algısı bozukluğunu düzeltmeye ve kişinin kabullenme sürecine katkı sunar.
Diyetisyen, vücudun yeniden dengelenmesi ve sağlıklı beslenme alışkanlıklarının oluşturulması için bireye özel planlama yapar.
Aile desteği, tedavinin başarısı için vazgeçilmezdir
Tedavi süresi kişiye göre değişkenlik gösterse de kararlılık ve uzman desteği ile anoreksiyadan tamamen kurtulmak mümkündür.
Aileler Ne Yapmalı?
Anoreksiya genellikle inkârla ilerlediği için, ailelerin suçlamadan ve baskıdan uzak, anlayışlı bir şekilde yaklaşması gerekir. Suçlayıcı ya da baskıcı bir tavır yerine, anlayışlı ve destekleyici bir iletişim tercih edilmeli. Yemek alışkanlıklarındaki ani değişimler ve beden algısındaki takıntılar erken uyarı işareti olabilir. Aile desteği tedavi sürecinde kilit rol oynar,
Toplum Ne Yapmalı?
Zayıflığın övüldüğü ve idealize edildiği sosyal yapılar, anoreksiyayı körükleyici etkiler yaratıyor. Sağlıklı beden imajının, ruhsal iyilik hâlinin ve doğru beslenme alışkanlıklarının ön plana çıkarılması, hastalığın önlenmesinde büyük rol oynar. Anoreksiya nervozanın erken tanı ve kararlılıkla sürdürülen tedaviyle tamamen iyileşebiliyor.
Unutulmamalıdır ki zayıflık değil, sağlık idealdir.