İnsan beynini yapay zekadan üstün kılan mekanizma keşfedildi

İnsan beyni, farklı görevler için aynı bilişsel 'yapı taşlarını' tekrar tekrar kullanarak yapay zekadan daha esnek ve verimli kalıyor. Nature dergisinde yayınlanan makale ile sonuçları açıklanan nörobilim araştırması, insan beyninin yapay zeka karşısındaki üstünlüğünü sağlayan temel bir mekanizmayı ortaya koydu. 

Esneklik ve Uyumda İnsan Beyni Daha Üstün

Yapay zekanın inceleme hızı ve veri hesaplama gücü ile insan organizmasının arasında dağlar kadar fark var. Ancak  en gelişmiş yapay zeka modelleri bile henüz tek bir görevde insan seviyesine ulaşabilirken, birden fazla farklı görevi öğrenip uygulamada aynı başarıyı gösteremiyor.

Sonuçları Nature degisinde yayınlanan araştırmaya göre, insan beyninin bu alandaki üstünlüğünün anahtarı 'bilişsel esneklik'. Yeni bir yazılımı öğrenmek, bir tarifi takip etmek veya yeni bir oyuna hızla adapte olmak insanlar için nispeten kolayken, mevcut AI sistemleri bu tür bir 'anında' öğrenmede zorlanıyor.

Princeton Üniversitesi'ndeki nörobilimciler, beynin bu esnekliği nasıl sağladığını keşfetti. Anahtar mekanizma, beynin farklı görevlerde aynı bilişsel 'modülleri' veya 'yapı taşlarını' yeniden kullanması ve bunları bir Lego parçası gibi birleştirip yeniden düzenleyerek yeni davranış kalıpları oluşturması. Örneğin, bisiklet tamir etmeyi bilen birinin, motosiklet tamirini öğrenirken ilgili becerilerini aktarabilmesi bu sayede mümkün oluyor.

Araştırma ekibi, bulgulara ulaşmak için iki erkek rhesus maymununu üç farklı sınıflandırma görevi üzerine eğitti ve bu süreçte beyin aktivitelerini kaydetti. Görevler, ekrandaki bulanık bir görüntünün tavşana mı yoksa 'T' harfine mi benzediğini ya da kırmızıya mı yeşile mi daha yakın olduğunu belirlemeyi içeriyordu. Her görev farklı olsa da bazı ortak bilişsel unsurlar paylaşıyordu, bu da beynin aynı sinirsel aktivite modellerini nasıl yeniden kullandığının test edilmesini sağladı.

ABD'deki Princeton Üniversitesi'nden nörobilimciler, beynin farklı görevleri yerine getirirken aynı bilişsel modülleri, tıpkı Lego parçaları gibi birleştirip yeniden düzenleyerek kullandığını keşfetti. Bu 'bilişsel esneklik', insanların yeni bilgilere veya alışılmadık zorluklara (yeni bir yazılım öğrenmek, tarifle yemek yapmak gibi) uyum sağlamasını kolaylaştırırken, mevcut AI sistemleri bu tür anında öğrenme ve uyum sağlamada zorlanıyor. Ekip, iki maymun üzerinde yaptıkları deneylerde, prefrontal kortekste görevler arasında paylaşılan ve yeniden kullanılan sinirsel aktivite modellerini tespit etti. Bu modüler sistem, aynı zamanda gereksiz modüllerin baskılanması yoluyla dikkatin korunmasını da sağlıyor. Bulgular, daha verimli ve unutmayan yapay zeka sistemlerinin geliştirilmesine ve bazı nörolojik/psikiyatrik durumların anlaşılmasına ışık tutuyor.

Prefrontal Korteksin Kritik Rolü

Çoklu beyin bölgesi analizleri, üst düzey bilişsel işlevlerden sorumlu prefrontal kortekste, farklı 'bilişsel yapı taşlarına' karşılık gelen ve tekrar kullanılabilen aktivite modelleri bulunduğunu gösterdi. Beyin, bu yapı taşlarını esnek bir şekilde bir araya getirerek yeni davranışlar inşa ediyor. Ayrıca prefrontal korteks, belirli bir görev için gerekli olmayan bilişsel modüllerin aktivitesini bastırarak dikkatin dağılmamasını ve bilişsel kaynakların verimli kullanılmasını sağlıyor.

Yapay Zeka ve Tıp Alanı İçin Potansiyel Çıkarımlar

Araştırmacılar, bu modüler ve yeniden birleştirilebilir öğrenme şeklinin, insanların eski becerilerini unutmadan yeni becerileri verimli bir şekilde öğrenebilmesinin anahtarı olabileceğini belirtiyor. Buna karşılık, günümüz AI sistemleri sıklıkla 'felaket unutma' sorunu yaşıyor; yeni bir görev öğrenildiğinde önceki hafıza silinebiliyor. İnsan beynindeki bu mekanizmanın AI'ya entegre edilmesi, unutmayan ve sürekli öğrenebilen daha akıllı sistemlerin geliştirilmesinin yolunu açabilir. Ayrıca bu keşfin, bazı psikiyatrik hastalıkların ve beyin hasarının anlaşılmasına da klinik katkıları olabilir.