Piromanlar, neden yangın çıkarma isteğine engel olamıyor?

Uzman Klinik Psikolog Cumali Aydın, piromani rahatsızlığının “dürtü kontrol bozuklukları” arasında yer aldığını belirterek, erken işaretler ve tedavi yöntemleri hakkında bilgi verdi.

Piromani, kundaklamadan farklı bir tablo

Aydın, piromanide kişilerin tekrarlayan ve bilinçli olarak yangın çıkarma isteğine engel olamadıklarını vurguladı. Tanı için aranan ölçütleri şöyle sıraladı:

• Birden fazla kez kasıtlı yangın çıkarma,
• Yangın öncesinde yoğun gerginlik ya da heyecan,
• Yangın sırasında veya sonrasında rahatlama ve haz,
• Davranışın maddi çıkar, öç, ideolojik amaç taşımaması,
• Başka bir psikiyatrik durumla açıklanamaması.

“Kundaklama genellikle zarar verme amacı taşır, piromani ise yalnızca yangın çıkarmaktan haz alma davranışıdır.” diyen Aydın, her yangın çıkaranın piromanik olmadığını hatırlattı.

Travmalar riski artırabilir 

Araştırmaların, aile içi çatışma, ebeveyn ilgisizliği ve travmatik yaşantıların özellikle ergenlerde yangın çıkarma davranışını artırabileceğini gösterdiğini söyleyen Aydın, “Piromani bu grubun çok küçük ve nadir bir alt kümesidir.” dedi.

Toplum verilerine göre yangın çıkarma davranışının en çok 18–29 yaş arası erkeklerde görüldüğünü belirten Aydın, piromani tanısının ise oldukça nadir olduğuna dikkat çekti.

Erken işaretler arasında:

Ateşe, yangınlara ve itfaiyeye aşırı ilgi,
Küçük çaplı ateşler yakma,
Yangın öncesi huzursuzluk, sonrasında rahatlama,
Gizlice kibrit/çakmak taşıma,
Yanık kokulu materyaller bulundurma,
“İçim ferahladı” gibi ifadeler kullanma yer alıyor.

Piromaniye özel bir ilaç olmadığını belirten Aydın, psikoterapinin temel tedavi yöntemi olduğunu söyledi.

Bilişsel davranışçı terapide dürtüyü fark etme, geciktirme, yerine başka yollar koyma gibi teknikler uygulanıyor. Aile temelli programlar ve multisistemik terapiler de tedavide önemli rol oynuyor.

Eşlik eden depresyon, kaygı ya da dürtüsellik vakalarında antidepresanlar veya naltrekson gibi ilaçların kullanılabildiğini kaydeden Aydın, “Erken fark edilirse ve aile-uzman işbirliği sağlanırsa başarı oranı oldukça artar.” dedi.