Dünya çarpabilecek KY26 asteroidi sanılandan küçük ama çok daha hızlı dönüyor
Japonya Uzay Ajansı JAXA'nın Hayabusa2 uzay aracı, 2031’de 1998 KY26 adlI asteroide ulaşacak. 2031’deki buluşma, planlı bir uzay görevi kapsamında çünkü bu astroit tekrar dönerse ya da başka bir göktaşı “teğet geçme” değil, doğrudan Dünya'yı tehdit ederse müdahale şansı test edilecek..
Bu gökcismi, şimdiye kadar uzay aracıyla ziyaret edilen en küçük boyuttaki (yaklaşık 11 metre) asteroid olacak. 2024’teki Dünya’ya yakın geçişi sırasında yapılan gözlemler, önceki tahminlerden çok daha küçük ama kendi etrafındaki dönüşünün daha hızlı olduğunu ortaya koydu. Bu yüzden göktaşına iniş çok riskli.
Bu keşif, hem bilimsel hem de gezegen savunması açısından kritik bilgiler sunuyor..
1932 YILINDA DÜNYAYA ÇARPACAK BİR GÖKTAŞI VAR
Yakın zamanda keşfedilen ve 2032'de Dünya'ya yakın geçiş yapması beklenen asteroidin gezegene çarpma ihtimalli var.
NASA'nın 2024 YR4 adı verilen asteroide yönelik yeni gözlemleri doğrultusunda göktaşının 22 Aralık 2032'de Dünya'ya çarpma ihtimali yüzde 2,3. Yeni gözlemler bu risk değerlendirmesinin güncellenmesine neden olabilir.
NASA'nın Catalina Sky Survey Projesi, asteroidin çarptığı senaryoda Dünya'da hangi bölgeleri etkileyebileceğine dair bir "risk koridoru" çıkardı.
Buna göre asteroidin çarpma ihtimali olan bölgeler, Güney Amerika'nın kuzeyinden başlayıp Pasifik Okyanusu'nu geçerek Güney Asya, Arap Denizi ve Afrika'ya kadar uzanıyor.
Bu durumda Hindistan, Pakistan, Bangladeş, Etiyopya, Sudan, Nijerya, Venezuela, Kolombiya ve Ekvador gibi ülkeler risk altında.
NASA'nın 2024 YR4 adı verilen asteroide yönelik yeni gözlemleri doğrultusunda göktaşının 22 Aralık 2032'de Dünya'ya çarpma ihtimali yüzde 2,3 olarak belirlenmişti. Ancak yeni gözlemler bu risk değerlendirmesinin güncellenmesine neden olabilir.
KENDİ ETRAFINDA DÖNÜŞÜ SADECE 5 DAKİKA SÜRÜYOR
2024 yılında Dünya'ya teğet geçmeden önce radar verilerine göre KY26’nın yaklaşık 30 metre çapında olduğunu ve dönüş süresinin 10 dakika civarında olduğu tahmin ediliyordu. Ancak 2024’teki geçişte, ESO’nun VLT’si gibi büyük teleskoplarla yapılan optik gözlemler bu tahminlerin yanlış olduğunu ortaya çıkardı: Göktaşı'nın çapı; 11 ± 2 metre (önceki tahminin üçte biri, dönme süresi ise 5.35 dakika yani tahminlerin iki katı idi. Bu gözlemler, radar verileriyle birleştirilerek asteroidin fiziksel yapısı hakkında çok daha net bir tablo çizdi. Yani KY26’nın “minyatür ve hiperaktif” olduğu, geçiş sırasında yapılan gözlemlerle kesinleşti.
| Hayabusa2'nin 1998 KY26 asteroidine inişini gösteren sanatçı tasviri Japonya'nın Hayabusa2 uzay aracının 1998 KY26 asteroitinin yüzeyine inişini gösteren bir sanatçı tasviri. ESO'nun Çok Büyük Teleskobu ( VLT ) ile yapılan yeni gözlemler, 1998 KY26'nın yalnızca 11 metre genişliğinde olduğunu, daha önce düşünülenden neredeyse üç kat daha küçük olduğunu ve her 5 dakikada bir döndüğünü, yani beklenenden çok daha hızlı olduğunu ortaya koydu. Yukarıdaki görüntü, asteroit ile uzay aracı arasındaki güncellenmiş bir boyut karşılaştırmasını göstermektedir. Kredi: ESO/M. Kornmesser. Asteroit: T. Santana-Ros ve diğerleri. Hayabusa2 modeli: SuperTKG (CC-BY-SA). |
Avrupa Güney Gözlemevi’nin Çok Büyük Teleskobu (VLT) ve dünyanın dört bir yanındaki gözlemevleri, 1998 KY26 asteroidini yeniden mercek altına aldı. Yeni gözlemler, bu gökcisminin daha önceki tahminlerin neredeyse üçte biri kadar küçük olduğunu ve dönüş hızının iki katına çıktığını ortaya koydu. Yaklaşık 11 metre çapındaki KY26, yalnızca beş dakikada kendi etrafında dönüyor. Bu özellikleriyle, şimdiye kadar uzay aracıyla ziyaret edilen en küçük ve en hızlı dönen asteroid olma unvanını taşıyor.
İspanya’daki Alicante Üniversitesi’nden Toni Santana-Ros’un liderliğinde yürütülen çalışma, Nature Communications'da yayımlandı. Santana-Ros, “Cismin gerçekliğinin daha önce tanımlandığından tamamen farklı olduğunu bulduk,” diyerek keşfin önemini vurguluyor.
| 1998 KY26 asteroiti ile VLT arasındaki boyut karşılaştırması Görüntü, silindirik bir kubbenin içindeki bir teleskop ile bir asteroit arasındaki boyut karşılaştırmasını göstermektedir. Teleskop, görüntünün merkezinde yer almakta ve yatay olarak görüntünün üçte birinden fazlasını kaplamaktadır. Asteroit, teleskop kubbesinin açık kapıları arasında, teleskop aynalarını tutan ana yapının üzerinde yer almaktadır. Kredi: ESO/M. Kornmesser, A. Ghizzi Panizza ( www.albertoghizzipanizza.com ). Asteroit modeli: T. Santana-Ros ve ark. |
Hayabusa2’nin KY26 Yolculuğu
Japonya Uzay Ajansı JAXA’nın Hayabusa2 uzay aracı, 2018’de Ryugu asteroidinden örnekler toplamış ve 2020’de Dünya’ya başarıyla geri getirmişti. Kalan yakıtla genişletilen görev kapsamında, Hayabusa2 şimdi 2031’de KY26 ile buluşmaya hazırlanıyor. Bu karşılaşma, bir uzay aracının bu kadar küçük bir asteroidle ilk teması olacak.
ESO’dan gökbilimci Olivier Hainaut, “Şimdi ölçülen daha küçük boyut ve daha hızlı dönüş, Hayabusa2’nin ziyaretini daha da ilginç, ama aynı zamanda daha da zorlu hale getirecek,” diyerek iniş manevrasının karmaşıklığına dikkat çekiyor. Uzay aracının KY26’ya ‘öpücük’ gibi hassas bir iniş yapması gerekecek; bu da düşük yerçekimi ve hızlı dönüş nedeniyle oldukça riskli.
KY26’nın gözlemi, Dünya’ya yakın geçişi sırasında mümkün oldu. Asteroit o kadar küçük ve sönük ki, gözlem için Şili’deki Atacama Çölü’nde bulunan VLT gibi dev teleskoplara ihtiyaç duyuldu. Santana-Ros, “Daha önce hiç on metrelik bir asteroit görmedik, bu yüzden ne bekleyeceğimizi ve nasıl görüneceğini gerçekten bilmiyoruz,” diyerek bu keşfin eşsizliğini dile getiriyor.
Gözlemler, KY26’nın parlak bir yüzeye sahip olduğunu ve muhtemelen katı bir kaya parçası olduğunu gösteriyor. Ancak araştırmacılar, asteroidin gevşek moloz yığınlarından oluşma ihtimalini de göz ardı etmiyor. Bu yapı farklılıkları, Hayabusa2’nin iniş planlarını doğrudan etkileyebilir.
Dünya'nın Savunması ve Gelecek Görevler
KY26’nın boyutu, 2013’te Rusya’nın Çelyabinsk kentine düşen asteroidle benzerlik taşıyor. Bu tür küçük gökcisimleri, Dünya için potansiyel tehdit oluşturabilecek kadar büyük. Hainaut, “Artık Dünya’ya çarpabilecek en küçük tehlikeli asteroitleri bile karakterize edebildiğimizi biliyoruz,” diyerek bu gözlemlerin gezegen savunması açısından önemini vurguluyor.
Santana-Ros ise bu keşfin daha geniş bir vizyon sunduğunu belirtiyor: “Teleskoplarımızı kullanarak bu kadar küçük bir cismi karakterize edebildik, bu da gelecekte başka cisimler için de aynısını yapabileceğimiz anlamına geliyor.”
Bu yöntemler, gelecekteki asteroid madenciliği ve yakın Dünya cisimleriyle ilgili görevler için yeni kapılar aralayabilir.
Tunç Deniz - Mistikalem.com