Dünya nüfusu her yıl düzenli olarak artıyor. Buna bağlı olarak da et talebi yükseliyor. Geçtiğimiz elli yılda et üretimi üç kat arttı. Our World in Data istatistikleri bakın bu konuda neler söylüyor
Dünyada her yıl yaklaşık 340 milyon ton et üretiliyor
Et üretiminin çok büyük çaplı çevresel etkileri var. Mesela artan sera gazı emisyonları, tarım alanları ve temiz su kullanımı. Karşı karşıya kaldığımız en büyük güçlüklerden biri, çevresel etkileri azaltarak et, süt ürünü ve diğer protein kaynaklarını üretebilmek. Et üretimini ve tüketimi anlamında dünya olarak ne durumdayız
Asya kıtası, en çok et üretilen bölge
Bölgesel anlamda baktığımızda, toplam et üretiminin yüzde 40-45’ine sahip olan Asya kıtasıen büyük et üreticisi olan kıta konumunda. Ancak bu her zaman böyle değildi. 1961’de Avrupa (yüzde 42) ve Kuzey Amerika (yüzde 25) en büyük et üreticisi olan kıtalardı.
En çok ne eti üretiyor ve yiyoruz?
Dünya genelinde baktığımızda en çok kümes hayvanı üretiliyor. Onun ardından sırasıyla domuz; sığır; kaz; deve; ördek ve av hayvanları geliyor. Ancak dünya genelinde et türlerinin dağılımı epey değişiyor. Bazı ülkelerde at veya ördek gibi etlerin toplam üretimdeki payı oldukça fazla. Mesela Çin, Kazakistan ve Meksika at eti üretiminde başı çeken ülkeler.
At eti yiyen ülkeler arasında Kazakistan, Kırgızistan, Moğolistan, Filipinler, Güney Kore ve Macaristan var. Bazı ülkelerdeyse at eti yemek adeta bir tabu. Mesela Brezilya, Polonya, İsrail’de öyle. İslam’da at eti yemek haram değil ancak mekruh (yasak değil ama hoş da karşılanmıyor).
Dünyada en çok yenilen et, domuz eti. Yüzde 36 oranında domuz eti, yüzde 33 oranında kümes hayvanları, yüzde 24 oranında sığır eti ve yüzde 5 oranında keçi/koyun eti yeniliyor. Genel anlamda baktığımızda toplam domuz eti üretiminin yarısı kadarını yapan Çin, pazarın lideri. ABD, Almanya, İspanya ve Brezilya da temel domuz eti üreticileri arasında.
En fazla hangi ülke et yiyor?
Tahmin edileceği üzere et kullanmı yüksek gelirli ülkelerde daha fazla. Konuya dair en yakın zamanlı veri 2018’e ait. 2018’de yıllık et piyasası en fazla olan ülke ABD idi. İkinci sırada ise Avustralya ve ardından Arjantin geliyordu. Ortalama bir Avrupalı yılda yaklaşık 80 kilogram et yerken Türkiye’de bu miktar kişi başı ortalama 38 kilogram civarında.
Aşağıdaki grafik, 1961’den itibaren 56 yıl boyunca Türkiye’de kişi başına düşen ortalama et miktarını kilogram cinsinden ele alıyor. İncelediğimizde, 2008 yılından beri eşit şekilde olmasa da ülkemizde kişi başına düşen yıllık et tüketiminin arttığını görmek mümkün.
Türkiye'de yenilen et miktarı
Türkiye'de kişi başına yenilen et miktarı her yıl artıyor. 1961 yılında insanlar kişi başı 15 kilo et yerken, 2017 yılında rakamın 35 kiloyu aştığı görülüyor. Son on yıl içinde aynı oranlarda artış söz konusu ise bugün rakamın kişi başı 40 kilonun üstünde olduğu aşikar.
Dünyada et için kesilen hayvan sayısı
Her yıl yaklaşık 77 milyar hayvan insanların beslenmesine katkı sağlıyor. Konuya dair en yakın tarihli veri 2018’e ait ancak bu noktada oldukça ilginç bir detay var. Yenmek için en çok tavuk üretiliyor. 2018’de yaklaşık 68 milyar tavuk üretildiği kaydedilmiş. Tavuğun ardından sıralama şu şekilde:
Domuz (1,48 milyar)
Hindi (656 milyon)
Koyun (573 milyon)
Keçi (479 milyon)
Sığır (302 milyon)
Yorumlar